Czy kukułka także ogłasza twe imię ponad chmurami?

Ta rycina pochodzi z Tsuki hyakushi (Sto widoków księżyca), zbioru 100 drzeworytów nishiki-e (wielobarwnych) w formacie ōban (ok. 25 x 38 cm) autorstwa Tsukioka Yoshitoshi (1839-1892). Ryciny były publikowane partiami przez Akiyamę Buemona w latach 1885-1892. Przedstawiają księżyc towarzyszący ilustracji japońskich i chińskich anegdot, wydarzeń historycznych i mitologii oraz scen z teatru kabuki i nō, a nawet współczesnego Tokio. Wszystkie drzeworyty z cyklu łączy obecność księżyca na każdej z rycin. Autor mistrzowsko stworzył nastrój przy pomocy księżyca i jego poetyckich czy ekspresyjnych możliwości.

Tsukioka Yoshitoshi był artystą ukiyo-e ze szkoły Utagawy Kuniyoshi (1797-1861), aktywnym od Bakumatsu (ostatnie lata szogunatu) do okresu Meiji. Stworzył szeroką gamę prac, w tym bijin-ga (obrazy pięknych kobiet), fuzoku-ga (obrazy obyczajowe) oraz obrazy postaci historycznych i literackich. Ukończona w roku jego śmierci seria ta jest wysoko ceniona jako arcydzieło ostatnich lat jego życia. To była najbardziej udana i po dziś dzień najsłynniejsza z serii drukowanych Yoshitoshiego. Podobno klienci ustawiali się w kolejce przed świtem, aby kupić każdy nowy drzeworyt cyklu.

Grafika przedstawia wydarzenie z „Heike monogatari”. Minamoto no Yorimasa (1106-1180) zabił z łuku mitologicznego potwora Nue, który wylądował na dachu pałacu i spowodował chorobę cesarza. Nue to fantastyczne stworzenie z głową małpy, ciałem psa, nogami tygrysa i wężowym ogonem. Uważa się, że przynosi pecha i choroby. Jest również często nazywany „japońską chimerą”. Cesarz wrócił do zdrowie, a Yorimasa został nagrodzony mieczem. Podczas ceremonii zakukała kukułka, a minister Yorinaga zapytał: "Czy kukułka także ogłasza twe imię ponad chmurami?" Yorimasa odpowiedział: "Ja tylko napiąłem łuk, a strzała sama wystrzeliła". Minamoto no Yorimasa był wybitnym japońskim poetą, którego utwory pojawiały się w różnych antologiach. W swojej długiej karierze służył ośmiu różnym cesarzom, piastując stanowiska takie jak hyōgo no kami. Był także wojownikiem, dowodząc armiami na początku wojen Genpei.

W połowie wysokości, przy prawej krawędzi w ramce sygnatura autora: Yoshitoshi, pod nią prostokątna cynobrowa pieczęć: Taiso.

W prawym dolnym rogu sygnatura autora: Yoshitoshi, pod nią prostokątna cynobrowa pieczęć: Taiso.

Katarzyna Paczuska