250 000 marek polskich

Wprowadzony do obiegu 30 sierpnia 1923 roku banknot 250 000 marek polskich (mkp) zaledwie przez dziesięć tygodni utrzymał rangę najwyższego nominału II Rzeczypospolitej. Jego poprzednikiem w tej roli był walor o wartości 50 000 mkp, będący środkiem płatniczym od stycznia 1923 roku, a następcą 1 000 000 mkp – wprowadzony na rynek 10 listopada. W ciągu niespełna roku nastąpił więc dwudziestokrotny wzrost najwyższych nominałów. Odpowiadało to inflacji mkp wyrażonej relacją tej waluty do dolara. O ile na początku 1923 roku dolar kosztował 17 800 mkp, to w końcu listopada już 350 000 mkp. Jesienią 1923 roku bardzo wysoka dotąd inflacja przeszła w hiperinflację, osiągając w październiku rekordowe tempo 360% miesięcznie, czyli niemal 12% dziennie. Tak dynamiczny spadek waluty uderzał w gospodarkę, powodował bezrobocie i spadek wynagrodzeń. Wzmagało się społeczne niezadowolenie, wyrażane w manifestacjach i coraz częstszych strajkach.

W czasie wprowadzania omawianego banknotu do obiegu wieczorne wydanie „Kuriera Warszawskiego” kosztowało 3000 mkp. Zamieszczone na jego łamach ogłoszenie zachęcało do skorzystania z oferty warszawskiego salonu fotograficznego „Leonard”, gdzie za kwotę 15 000 mkp proponowano sześć retuszowanych fotografii. W innym miejscu oferowano 200 000 mkp nagrody za odnalezienie zaginionego dobermana, zakup eleganckich, aksamitnych kapeluszy damskich w cenie od 400 000 mkp oraz dobrego fortepianu do nauki za 7 000 000 mkp.

Zaprojektowany przez Leonarda Sowińskiego (1908–1954) banknot był drukowany na gładkim jasnokremowym papierze mieszaną techniką litograficzno-typograficzną w Państwowych Zakładach Graficznych w Warszawie oraz w Zakładzie Graficznym Instytutu Wydawniczego „Biblioteka Polska” w Bydgoszczy. Nominał ten ma liczne usterki druku, widoczne w cyfrach daty oraz w oznaczeniach serii i numeru, wynikające z niedodruku bądź zalania farbą. Owe mankamenty są widoczne także na naszym egzemplarzu. Banknot był zabezpieczony znakiem wodnym w formie kwadratów o zaokrąglonych rogach. Zamieszczona na nim klauzula prawna mówiąca o karze ciężkiego więzienia za podrabianie, fałszowanie lub puszczanie w obieg takich pieniędzy nie stanowiła dostatecznej bariery, skoro znane są jego liczne fałszerstwa.

Tomasz Markiewicz