Bez tytułu

Ryszard Szymański w swojej twórczości jest absolutnie oddany graficznym technikom metalowym – akwatincie i akwaforcie – najbardziej manualnym i wymagającym spośród wszystkich technologii graficznych. Prof. Krzysztof Tomalski trafnie zauważył, że „technologia wklęsłodruku jest wymarzoną dla specyficznych osobowości twórczych: trochę mnichów, trochę przekornych kontestatorów cywilizacyjnej nowoczesności odpornych na zmieniające się szybkie trendy, za to podatnych na smak specyficznych kameralnych eksperymentów”. Szymański niewątpliwie jest taką indywidualnością. Jego grafiki są metaforyczne, bardzo osobiste i jednocześnie uniwersalne w swoim przesłaniu. Najczęściej przedstawiają ptaki, ryby lub sylwetki ludzkie. Ptaki kojarzone są z wolnością, wyzwoleniem duchowym czy fizycznym, lecz także z kruchością, egzystencją w lęku i poczuciu zagrożenia. Ryby – istoty wodne – mogą być symbolem głębi nieświadomości, jak również obfitości, narodzin, odrodzenia. W każdej z grafik Szymańskiego kryje się intymny świat autora – ten realny, jak i wyobrażony.

W kolekcji Muzeum Narodowego w Szczecinie znajduje się dziewiętnaście reprezentatywnych, ważnych pod względem artystycznym i ikonograficznym grafik artysty. Wykonane w latach 1981–1983 ekspresyjne, metaforyczno-symboliczne przedstawienia inspirowane były klimatem burzliwych czasów stanu wojennego w Polsce.

Pozlepiane, poszarpane pióra wystające spod wojskowego hełmu, w mrocznej kompozycji Bez tytułu (1982) przywodzą na myśl niepewność, zagrożenie, chaos i lęk. Żołnierskie nakrycie głowy wyłania się z czarnej otchłani, dominuje, przytłacza całą kompozycję, dusi organiczne kłębowisko włókien i ptasich piór, wzbudzając u widza niepokój. Szymański po mistrzowsku wykorzystuje tu możliwości technik, które konsekwentnie uprawia od 40 lat. Jak wiele innych jego grafik, monochromatyczna Bez tytułu rozwija u widza metaforyczne narracje i symboliczne myślenie, uruchamia wyobraźnię i zachęca do dłuższego obcowania z jego sztuką.

Ryszard Szymański urodził się w 1955 roku w Szczecinie. Od 1974 roku studiował na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, gdzie w 1984 ukończył grafikę. Jego praca prezentowana wówczas na wystawie w Bankside Galery w Londynie zdobyła I Nagrodę Królewskiego Towarzystwa Malarzy-Rysowników i Rytowników (The Royal Society of Painter-Etchers and Engravers). Po powrocie do Szczecina rozpoczął pracę w Państwowym Liceum Sztuk Plastycznych, gdzie prowadził pracownię grafiki warsztatowej. Był pomysłodawcą, organizatorem i kuratorem Ogólnopolskiego Biennale Grafiki Artystycznej Uczniów Średnich Szkół Plastycznych.

Marlena Chybowska-Butler