Początek

W kolekcji Muzeum Narodowego w Szczecinie znajduje się dziewiętnaście reprezentatywnych, ważnych pod względem artystycznym i ikonograficznym grafik Ryszarda Szymańskiego. Te wykonane w latach 1981–1983 prace to ekspresyjne, metaforyczno-symboliczne przedstawienia inspirowane klimatem burzliwych czasów przemian społeczno-ustrojowych. Jedną z nich jest Początek – praca powstała w roku zakończenia stanu wojennego w Polsce (1983). Jakkolwiek niepokojące i niejednoznaczne jest samo dzieło, znamienny tytuł daje nadzieję na lepsze, nowe życie – na odrodzenie. Na mrocznym tle, jasny owalny kształt emanuje światłem w dolnej części. Powyżej – rozproszone pióra, skrzydła, łapki – to wykluwające się z pękniętej skorupy jaja ptaki, które tworzą kłębowisko gęstniejące w górnej części kompozycji. Szymański często wykorzystuje ptaki jako motyw swoich prac. Kojarzone są z wolnością, wyzwoleniem duchowym czy fizycznym, lecz także z kruchością, egzystencją w lęku, w poczuciu zagrożenia.

Ryszard Szymański urodził się w 1955 roku w Szczecinie. Studiował grafikę na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, który ukończył w 1984 roku. W tym samym czasie jego praca prezentowana na wystawie w Bankside Galery w Londynie zdobyła I Nagrodę Królewskiego Towarzystwa Malarzy-Rysowników i Rytowników (The Royal Society of Painter–Etchers and Engravers). Jego mistrzem, osobą, której zawdzięcza zainteresowanie i zajęcie się sztuką jest Maksymilian (Max) Szoc (1937–1983) – malarz, scenograf, założyciel teatru pantomimy, autor happeningów, poeta. Dzięki niemu Szymański zafascynował się warsztatem i kunsztem dawnych mistrzów grafiki holenderskiej XVI i XVII wieku, jak na przykład Van Eyck czy Vermeer. Artysta od 40 lat konsekwentnie uprawia grafikę warsztatową, szczególnie techniki wklęsłodrukowe – akwatintę i akwafortę. W katalogu swojej wystawy w 2016 roku w szczecińskiej Galerii 111 artysta napisał: „Praca w technice akwaforty przenosi mnie w zupełnie inny wymiar, jest to jak odmawianie mantry, wielogodzinne wypełnianie płaszczyzny za płaszczyzną kreską lub punktem, następnie wielogodzinne trawienie i próbny druk. Poprawki, uzupełnienia, czasami kompletna zmiana kierunku prowadzenia opowieści i wszystko zaczyna się od nowa.”