Scena symboliczna - walka

Biografię Jana Rembowskiego naznaczyło piętno choroby, która zdeterminowała jego życiowe wybory. Nie mogąc kontynuować kariery rzeźbiarza, artystyczne powołanie realizował w innych dziedzinach sztuki. Był artystą wszechstronnym – z powodzeniem zajmował się malarstwem, rysunkiem, grafiką, ilustracją, projektowaniem, pisał rozprawy teoretyczne, tworzył poezję. Przez lata mieszkał w Zakopanem, co wpłynęło na kształt jego twórczości, tak w warstwie treściowej, jak formalnej.

Postawa artystyczna Rembowskiego ukształtowała się na gruncie modernizmu. Bliskie naturze artysty było zainteresowanie duchową stroną człowieka i ukazywanie za pomocą różnych środków artystycznych przeżyć, stanów psychicznych i emocjonalnych.

W 1905 roku Rembowski wraz z L. Gottliebem, V. Hofmanem, M. Jakimowiczem, W. Wojtkiewiczem zawiązali „Grupę Pięciu” pod hasłem odnowy idei „powinowactwa sztuk” – zespolenia w obrazie o rozbudowanej narracji i symbolice elementów plastycznych, literackich i muzycznych. Młodzi twórcy postulowali podniesienie znaczenia treści dzieła, bagatelizowanej wtedy na rzecz dekoracyjnej formy przez opiniotwórczy krąg Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”. Doskonałe połączenie pierwiastka malarskiego i literackiego zawierała według nich twórczość J. Malczewskiego, S. Wyspiańskiego, C. K. Norwida. Faktycznym patronem grupy był ideolog Młodej Polski – S. Przybyszewski.

Nieodłączny element młodopolskiej stylistyki stanowiło posługiwanie się symbolem. Był to też ulubiony sposób wypowiedzi Rembowskiego. Jej malarskim przykładem jest Scena symboliczna z 1909 roku, ukazująca pojedynek człowieka z potworem. Artysta sięgnął do mitologicznej historii o walce Heraklesa z Hydrą. Na obrazie nagi siłacz, odwrócony do widza, zamierza się mieczem na ogromnego wężowego stwora z głową, w której jarzą się fosforyzujące ślepia, i z otwartą paszczą wypełnioną wielkimi, ostrymi kłami. Syntetyczne ujęcie zostało ograniczone do najważniejszych elementów, przez co nabiera cech uniwersalnych. Ukazana scena kryje wiele możliwych interpretacji odnoszących się do losu ludzkiego, w który jest wpisane odwieczne zmaganie się z przeciwnościami i monstrami własnej wyobraźni. Temat pasjonował artystę, powracał w jego twórczości kilka razy.

Bożena Kasperowicz