Sobieski Konstanty Władysław (1680-1726) - portret

Portret jest popisem malarskich umiejętności artysty, który z pewnością posiadał wystarczająco dobry warsztat, by malować królewskich synów. Ubrany na francuską modłę młody mężczyzna, dynamicznie wyprostowany, patrzy na nas pewnym siebie wzrokiem, zachowując pogodny wyraz twarzy. Wszystkie te elementy, składające się na efektowną całość, tworzą konterfekt idealny – oficjalny, a pełen życia zarazem. Królewicz uchwycony został w pełni splendoru, z zachowaniem świeżości przynależnej wiekowi młodzieńczemu. Zarówno partie twarzy, jak i ubioru pędzel artysty wymuskał z największą czułością, schlebiając gustom monarszym. Młodzieniec przepasany jest niebieską wstęgą Orderu Świętego Ducha, do której dopasowany jest kolorystycznie jasnoniebieski szustokor; spod kirysu widoczny fragmentarycznie fragment tegoż odznaczenia. Patrząc na to przedstawienie mamy nieodparte wrażenie, że autor maluje tak precyzyjnie, iż zdaje się iż policzył każdy pukiel włosów w opadającej na ramiona peruce. Ten sam poddańczy stosunek do detalu uwidacznia się w sposobie oddania żabotu. Uwagę zwraca widoczny, a po bliższym przyjrzeniu się uderzający, brak spójności między przedstawieniem twarzy a reszty sylwetki. Być może oglądamy efekt współpracy dwóch autorów? Styl i charakter przedstawienia determinuje styl znanego malarza portrecisty, Hyacinthe’a Rigaud’a, który w 1696 r. osiadł i rozpoczął intensywna działalność w Paryżu.

Portret (wraz z bliźniaczym konterfektem Aleksandra Benedykta, Wil. 5932) powstał najpewniej podczas wizyty królewiczów we Francji w 1696 r., kilka miesięcy po śmierci ich ojca. Pobyt trwał ponad pół roku, w którym to czasie podjęto szereg zabiegów dyplomatycznych, mających podnieść znaczenie młodych Sobieskich na arenie politycznej Europy. Był to swego rodzaju element kampanii w walce o tron Rzeczypospolitej. Bracia mieli okazję zaprezentować się samemu najjaśniejszemu królowi Francji, Ludwikowi XIV, nie obyło się jednak bez trudności związanych z etykietą i specyfiką reguł przyjmowania u dworu potomków władcy elekcyjnego, a więc nie będących książętami krwi. Z obawy przed konfuzją bracia nie odebrali przyznanego im wówczas przez króla odznaczenia – Orderu św. Ducha. Uroczysty odbiór dokonał się w 1700 r. w rzymskim kościele San Luigi dei Fransesci. Prezentowany portret powstał zapewne dla uczczenia tegoż właśnie faktu.

Dominika Walawender-Musz (na podstawie badań Marty Gołąbek).