Bogurodzica Eleusa [Bogurodzica Eleusa Włodzimierska]

Ikona Bogurodzicy Włodzimierskiej należy do czczonych i powielanych wizerunków. Według tradycji pochodzący z Bizancjum obraz podarował patriarcha Konstantynopola jednemu z synów księcia Włodzimierza Monomacha i posłał za pośrednictwem metropolity Michała, przybyłego z Konstatynopola do Kijowa w 1130 r. Początkowo ikonę umieszczono w monasterze w Wyszogrodzie, położonym na północ od Kijowa. Andrzej Bogolubski, jeden z wnuków Monomacha, rozszerzając swoje władztwo i rozpowszechniając kult Bogurodzicy, przeniósł ikonę do zapoczątkowanego przez siebie Bogolubowa, a potem do Włodzimierza nad Klaźmą. Ikona, umieszczona w soborze Zaśnięcia Bogurodzicy i nazwana Włodzimierską, stała się wkrótce główną świętością Księstwa Włodzimiersko-Suzdalskiego, a od XIV w. Moskiewskiego i całej moskiewskiej Rusi. Wątpliwe jednak, by bizantyjski oryginał przetrwał zniszczenie Włodzimierza przez wojska Batu-Chana w 1238 r. Podczas najazdu wojsk Tamerlana w 1395 r. ikonę, a raczej jej kopię, przewieziono do zagrożonej Moskwy wierząc, że jej obecność i wstawiennictwo ocali miasto. Tamerlan rzeczywiście zrezygnował z oblężenia Moskwy. Jeden z wątków, mówiący o cudzie dwóch identycznych ikon, które pojawiły się bez ingerencji człowieka w czasie modlitwy przy zamkniętych drzwiach świątyni, świadczy o pojawieniu się kopii, by ani Włodzimierz ani Moskwa nie czuły się poszkodowane. Ikona stała się świętością państwową. O wstawiennictwo Bogurodzicy Włodzimierskiej, nazywanej orędowniczką Rusi, modlono się przy okazji wypraw wojennych. Przed tą ikoną władcy Rosji byli koronowani na carów. Po 1918 r. moskiewski wizerunek wcielono do zbiorów muzealnych.

Teresa Bagińska-Żurawska https://orcid.org/0000-0002-9243-3967