Zhong (dzwon chiński)

Dynastia Zhou (Czou) to najdłużej władająca dynastia chińska w historii kraju, panująca pomiędzy 1122 a 256 rokiem przed naszą erą. Wówczas w imperium nastała epoka żelaza i rozwinęło się pismo. Prezentowany dzwon typu zhong powstał najprawdopodobniej w późnym okresie panowania tej dynastii, ok. 600–256 p.n.e. Służyły one wówczas do celów rytualnych oraz rozrywkowych – były luksusem zarezerwowanym dla chińskich władców i elit.

Zhongi nie posiadały serca, ale właściwie uderzone specjalną pałką wydawały dwa dźwięki. Wczesne dzwony tego typu podczas występu trzymano w rękach lub zawieszano na drewnianej ramie. Ze względu na sposób umocowania wyróżnia się dzwony zawieszane ukośnie – yongzhong oraz pionowo – niuzhong. Ozdobnym detalem wielu z nich jest motyw dziewięciu stożkowych zgrubień zwanych mei oraz inny, przedstawiający pysk potwora określany mianem taotie, którego wizerunek odstraszać miał złodziei oraz osoby zakłócające rytuały. Mei grupowano w trzech rzędach po trzy sztuki. Ich ilość nie jest przypadkowa, ma znaczenie symboliczne, bowiem dziewiątka w kosmologii chińskiej określana jest jako liczba pomyślna. Eksperci twierdzą, że mei odgrywają również ważną rolę w akustyce instrumentu, bowiem wpływają na wibracje oraz pomagają ustabilizować dwa podstawowe dźwięki dzwonów bez serca.

Choć na reliefowo zdobionym płaszczu omawianego dzwonu pojawia się motyw mei w formie kolców lub guzków, to taotie zastąpiono inskrypcją w chińskim piśmie małopieczęciowym oraz przedstawieniem wężowatych stworzeń – być może smoków – na tle meandrowego ornamentu. Na płaskim hełmie pojawiają się też rysunki ptaków. Korona w formie trzpienia zakończonego niewielkim pałąkiem na szczycie oraz drugim umocowanym z boku za pomocą okrągłej obejmy sugerują, że jest to zawieszany ukośnie yongzhong.

Katarzyna Findlik-Gawron