Wjazd ambasady Michała Radziwiłła do Rzymu w 1680

Obraz jest malowanym reportażem z entraty do Rzymu orszaku hetmana polnego litewskiego i podkanclerzego litewskiego Michała Kazimierza Radziwiłła, królewskiego szwagra, ambasadora Najjaśniejszej Rzeczypospolitej, który w 1679 r. został wysłany przez Jana III do Wiednia, Wenecji i Rzymu z misją dyplomatyczną. Celem było utworzenie koalicji antytureckiej i zdobycie subsydiów papieskich na walkę z niewiernymi. Było to zarazem poselstwo obediencyjne – świadectwo posłuszeństwa wierze katolickiej i wierności Stolicy Apostolskiej.

Wspaniały pochód rozwija się od północy, od Porta del Popolo i, mijając obelisco Flamingo, podąża ku wylotowi via del Corso flankowanemu przez dwa bliźniacze kościoły: Santa Maria di Monte Santo (widoczny portyk) i Santa Maria dei Miracoli (poza kadrem malowidła). Na czele orszaku za kilkoma jeźdźcami w czarnych zbrojach widzimy trzy wielbłądy (na grzbiecie jednego z nich małpka) i konie – szczególna dumę Sarmatów – w zdobnych czaprakach, prowadzone przez masztalerzy. Splendoru uroczystości dodaje orkiestra konna – surmacze i uderzający w bębny, których funkcją było ściągnięcie uwagi gapiów na głównego bohatera orszaku. Pośród osób poprzedzających samego księcia Radziwiłła wyróżnia się dostojnik w delii podbitej gronostajami, z buzdyganem w prawej ręce.

Najwięcej emocji wywołują słynni „skrzydlaci jeźdźcy”, którym malarz (zapewne nie znając ich z naocznego oglądu) popuściwszy wodzy fantazji, przydał skrzydeł łabędzich bądź wręcz anielskich. Okazale nosi się świta ambasadora. Wśród grup strojnych jeźdźców, dostojników polskich i obcych, można wyodrębnić towarzyszące posłowi oddziały straży przybocznej: wzorowanych na doborowych oddziałach tureckiej piechoty polskich janczarów w hajdawerach i czerwonych kaftanach, ze szpiczastymi filcowymi czapkami na głowach (zagięte w charakterystyczny sposób, tzw. kecze), oraz gwardzistów papieskich. I wreszcie Michał Kazimierz Radziwiłł - na końcu pochodu, pod Porta del Popolo, na wspaniałym rumaku, w majestatycznej pozie.

Przeciekawe scenki rozgrywają się na drugim planie, gdzie podziwiać możemy cały koloryt ulicy Wiecznego Miasta – począwszy od możnych w karetach, poprzez mieszkańców wychylających się z okien przystrojonych barwnymi tkaninami czy podziwiających orszak z poziomu ulicy, po mnichów, pielgrzymów i żebraków.

Obraz jest świadectwem zamiłowania ludzi baroku do przepychu i teatralności. Z historii wiadomo, że misja nie miała większego znaczenia politycznego, gdyż wsparcie uzyskać było można równie dobrze na drodze korespondencyjnej, jednak dołożono starań, by sam wjazd – podobnie jak inne entrady władców – owiany legendą przeszedł do historii.

Dominika Walawender-Musz