Judyta z głową Holofernesa

Stojąca na podwyższeniu w pobliżu murów obronnych Betulii Judyta wznosi w lewej ręce wysoko głowę Holofernesa, prawą wskazuje na worek trzymany przez służebną Abrę, z którego wyjęła wojenną zdobycz. Odcinając głowę wodzowi asyryjskiemu doprowadziła do odwrotu wojsk, których był wodzem. Zgromadzony tłum wiwatuje na jej cześć. Nawet dzieci , nie kryjąc radości, uczestniczą w krwawym widowisku. Do budowy obrazu zarówno rysunek jak i plama zastosowane zostały konsekwentnie i choć efekt jest nieco sztywny, to jednak zgodny z logiką padania światła.

Pierwowzorem obrazu był fresk wykonany przez Domenichina w Capelle Bandino w kościele S. Silvestre al. Quirinale w Rzymie. Artysta wykonał studia rysunkowe do tego malowidła, które zachowały się w Kolekcji w Zamku Windsor. Najważniejsze z nich ukazuje fragment środkowy kompozycji z postacią Judyty demonstrującej głowę Holofernesa, ze stojącą obok służącą oraz kilkoma figurami widzów. Kompozycja obrazu wilanowskiego jest odwrócona w stosunku do szkicu, co może wskazywać, że był on namalowany według grafiki, np. rylca Jacoba Freya (1681-1772).

Domenichino, właśc. Domenico Zampieri (1581-1641) był malarzem i rysownikiem. Był uczniem flamandzkiego malarza Denisa Calvaerta; studiował w Akademii Carraccich w Rzymie (od 1602 r.) i został współpracownikiem Annibale’a. Przez wiele lat specjalizował się w monumentalnym malarstwie dekoracyjnym, tworząc freski (szczyt osiągniętej przezeń biegłości możemy podziwiać w rzymskim kościele Sant'Andrea della Valle). W malarstwie sztalugowym podejmował tematykę religijną, mitologiczną i alegoryczną oraz pejzażową. Był też znakomitym portrecistą, tworzył portrety rzymskich arystokratów i dworu papieskiego. Bliższe mu było podejście klasycyzujące; kontynuował tradycję Rafaela i Annibale Carracciego. Jego kompozycje figuralne cechuje umiejętnie wyrażona ekspresja, precyzja rysunku oraz harmonia kompozycji.

Dzieło Domenichina obejmuje także ok. 2000 rysunków; znaczna ich część znajduje się obecnie w zbiorach królewskich w Windsorze. Był artystą wszechstronnym, zajmował się także rzeźbą i muzyką. Jego uczniami byli m.in. Gian Pietro Bellori, Giovanni Francesco Romanelli i Pietro Testa. Wywarł wpływ na całe pokolenia artystów, jego prace bardzo często naśladowano i kopiowano, czego dowód mamy przed sobą.

Obraz pochodzi z kolekcji Stanisława Kostki Potockiego.