Klemens XIV (1705-1774) - portret

Antoni Gruszecki przedstawił siedzącego we wnętrzu, w fotelu z ozdobnie wygiętym oparciem, papieża Klemensa XIV (1705-1774) - w średnim wieku, w ujęciu poniżej kolan, prawie na wprost, odzianego w czerwoną sutannę z białą, koronkową komżą, na którą została nałożona krótka pelerynka. Na głowie Klemens XIV ma czerwoną czapkę, podobnie jak wierzchnia szata podbitą futrem. Lewą rękę papież opiera na księdze, prawą natomiast na poręczy fotela. Na stoliku obok (z lewej) znajdują się przybory związane z zajęciem pisarskim, kartki papieru, książka oraz kałamarz z gęsim piórem. Za plecami duchownego zwiesza się obficie udrapowana zielona kotara ze złotym obrębem, a po lewej stronie stoi regał biblioteczny wypełniony książkami. Poniżej wizerunku widoczny napis w języku łacińskim, identyfikujący osobę portretowanego, przedzielony kartuszem herbowym na kluczach, pod tiarą.

Giovanni Vincenzo Antonio (Lorenzo) Ganganelli urodził się w 1705 r. w Sant’ Arcangelo koło Rimini. Godność kardynalską piastował od 1759 r. Dziesięć lat później (1769) kardynała Ganganelliego obwołano papieżem. Klemens XIV znany jest z tego między innymi, że w breve Dominus ac Redemptor (1773) zniósł zakon Ojców Jezuitów, a także jako jeden z dwóch papieży (obok Piusa VI Braschi’ego) wspierających założenie Museo Pio Clementino.

Twórca niniejszego dzieła był związany ze środowiskiem zakonnym. Przyszedł na świat w 1734 r. na Wołyniu w rodzinie Antoniego i Wiktorii Gruszeckich. W lipcu 1751 r. Gruszecki, mając już za sobą doświadczenie w sztuce malarskiej, wstąpił do klasztoru Ojców Bazylianów w Poczajowie, przybrawszy (1752) imię zakonne Antonin. W 1760 r. zamieszkał w Krakowie, gdzie wstąpił do seminarium Księży Misjonarzy na krakowskim Stradomiu. Używał wówczas nazwiska Antoniego Ignacego Dombrowskiego (stąd bywa nazywany Gruszeckim-Dombrowskim). Więcej na temat biografii malarza zob.: A. Ryszkiewicz, Malarz Antoni Gruszecki vel Dombrowski bazylianin w Supraślu, „Rocznik Białostocki” 7, 1967, s. 105-131).

Klemens XIV, papież (od 1769), właśc. Giovanni Vincenzo Antonio (Lorenzo) Ganganelli (1705-1774); Antoni i Wiktoria Gruszeccy; Antoni Ignacy Dombrowski (Gruszecki-Dombrowski); Museo Pio Clementino.