Nowe wejśćie do Sanssouci

Litografia ukazuje wzniesioną w 1851 roku na zlecenie Fryderyka Wilhelma IV (1840-1861) bramę triumfalną, która jest równocześnie wejściem do położonej na wzgórzu oszklonej winnicy, zlokalizowanej w północno-wschodniej części parku Sanssouci. Sanssouci to kompleks rezydencjonalno-parkowy królów pruskich, znajdujący się w Poczdamie, nad rzeką Hawelą, ok. 35 kilometrów na zachód od Berlina, w Brandenburgii. Swą nazwę (z języka fr. sans souci – „bez troski”) zawdzięcza letniemu pałacykowi Fryderyka II Wielkiego (lata panowania 1740-1786), który stanowi najważniejszy punkt całego założenia. Pierwotnie, na łagodnych wzgórzach o zboczach schodzących ku rzece, Fryderyk II zlecił założenie winnic. Już w 1745 roku zbudowano nad nimi niewielki pałac w stylu rokokowym. Autorem projektu, powstałego przy udziale samego króla, był nadworny architekt Georg Wenzeslaus Knobelsdorf (1699-1753). Od tego momentu rozpoczęło się również systematyczne rozbudowywanie parku Sanssouci o nowe budynki, pawilony oraz części ogrodu, czego świadectwem jest m.in. ukazana na litografii brama triumfalna, prowadząca do części nazwanej Weinzerberg (wzgórze winiarza). Znaczącym okresem w dziejach Sanssouci były lata aktywności pretendenta do tronu, a następnie króla Prus, Fryderyka Wilhelma IV. Na jego zlecenie działali m.in. ogrodnik, Peter Joseph Lenné oraz architekci: Karl Friedrich Schinkel (1781-1841), Friedrich Ludwig Persius (1803-1845), autorzy przekształceń architektoniczno-ogrodowych w duchu italianizującym (zbudowane zostały m.in. rzymskie łaźnie [K.F. Schinkel], pałacyk Charlottenhof [K.F. Schinkel i F.L. Persius], utworzone ogrody: rajski oraz sycylijski [P.J. Lenné]). W tym czasie powstał również omawiany łuk-wejście, według projektu Friedricha Augusta Stülera (1800-1865) i Ludwiga Ferdinanda Hessego (1795-1876). Prezentowana chromolitografia (litografia z nakładanym kolorem) należy do zbioru ośmiu widoków parku Sanssouci, drukowanego według akwareli autorstwa Carla Graeba (1816-1884). Znane są dwie edycje tego zbioru, z lat 1860 oraz 1885. Wilanowski zbiór, w którym zachowało się sześć ujęć (trzy w dwóch egzemplarzach ), należy najprawdopodobniej do wcześniejszej.

Weinzerberg, Fryderyk Wilhelm IV, Fryderyk II Wielki, Poczdam, Brandenburgia, brama triumfalna, Friedrich August Stülera, Ludwig Ferdinand Hesse