Maselniczka z pokrywką

Porcelanowe naczynie składające się z podstawki w kształcie dwóch nałożonych na siebie liści winorośli oraz pojemniczka z pokrywką w formie kulistego owocu (najprawdopodobniej brzoskwini lub pomarańczy) z kwiatem na wierzchu.

W początkach istnienia manufaktury miśnieńskiej kopiowano w niej naczynia w kształcie liści ze wzorów japońskich, które jednak nigdy nie były malowane w sposób naturalistyczny – pozostawiano je jednobarwne. Później wykonywano kolejne wzory, do produkcji wprowadzono kształty liści dębu, winorośli, kapusty czy lauru. Znajdujące się w kolekcji wilanowskiej cztery naczynia z przytwierdzonym do liścia owocem są jednak wzorem rzadko spotykanym w kolekcjach muzealnych (Wil.775-777, Wil.2048).

W pałacu wilanowskim pojawiły się najprawdopodobniej dzięki Aleksandrze Potockiej, po jej ślubie z Augustem Potockim w 1840 roku. Do Wilanowa przywożono wówczas przedmioty ze zbiorów jej ojca Stanisława Septyma Potockiego. W jednym ze spisów jego petersburskiego kredensu pojawiają się „4 Jabłka na tacy w formie liści”, które z dużym prawdopodobieństwem zostały później wysłane do rezydencji wilanowskiej. Przeznaczenie tych nietypowych naczyń bywa określane w bardzo różny sposób. W spisie petersburskim z roku 1848 określono je jako naczynia do lodów, natomiast w inwentarzu wilanowskim spisanym po 1850 roku widnieje zapis: „Cztery solniczki 'owoc na liściu” Spis sporządzony po francusku w 1895 roku określa je jako „Quatre sucriers, forme peche sur feuilles de vigne”, czyli „cztery cukierniczki w kształcie brzoskwiń na liściach winorośli”. Tego typu pojemniczków używano najprawdopodobniej zgodnie z potrzebą chwili – można w nich było podać tak lody jak i konfitury czy inne stawiane na stole specjały.

W zespole czterech porcelanowych owoców na liściu Wil.775 jest wyjątkowy – na winorośli namalowano naszkliwnie owady. Wśród nich wprawne oko rozpozna motyla rusałkę pokrzywnik, a także dwóch przedstawicieli rzędu muchówek (najprawdopodobniej koziułki), chrząszcza, biedronkę i dwa owady z rodziny mrówkowatych.

Agnieszka Żuber