Potocka Izabela z Lubomirskich (1755-1783) - portret

Izabela Potocka zgodnie z modą à la antique przedstawiona w mitologicznym kostiumie, tradycyjnie określana jako Polihymna, muza poezji sakralnej i hymnicznej oraz pantomimy (choć zwykle występuje ona bez atrybutu, pogrążona w myślach). Jej wysoko upięte, spływające kaskadą loków na ramiona włosy przytrzymuje błękitna wstążka zawiązana nad prawym uchem w kokardę. Fryzura zdobiona kwiatami. Ramiona kobiety okrywa złocistobrunatny szal, narzucony na białą, nisko wyciętą suknię; w prawej ręce trzyma zwinięte w rulon nuty, na których widnieje sygnatura: „Pompeo de Batoni pinse/ Rome 1780”. Tło rdzawe, przy głowie rozjaśnione.

Panie Potockie rozpoczęły swoją Grand Tour w lecie 1779 r. Szczegóły tej podróży znamy z korespondencji z Ignacym Potockim. Izabela wyruszyła z Krakowa w połowie lipca 1779 roku w towarzystwie Grzegorza Piramowicza, zaufanego przyjaciela swego męża, by spotkać się z Aleksandrą i jej mężem Stanisławem Kostką w Pradze czeskiej. Stąd towarzystwo już wspólnie udało się do Monachium, i dalej poprzez Trydent do Mediolanu, Werony i Wenecji, gdzie podróżnicy przybyli w pierwszej dekadzie października i zabawili nieco dłużej. Do Rzymu dotarli na początku grudnia 1779 roku. Wiadomo, że Aleksandra jeszcze w grudniu odwiedziła pracownię Batoniego, pioniera neoklasycyzmu we Włoszech, a 5 stycznia roku następnego artysta pracował już nad jej portretem. W tym czasie każda ważniejsza osobistość, która bawiła w „wiecznym mieście” miała ambicję sportretowania się u wielkiego artysty. Batoni namalował niemal równolegle podobiznę jej siostry (nie licząc opóźnienia potrzebnego Izabeli na uzyskanie u męża – z poparciem Piramowicza – akceptacji nadprogramowego wydatku). Portrety były gotowe w marcu 1780 r. (dziś w Wilanowie: Wil. 1694 i Wil.1695), a siostry uznały je za tak udane, że zamówiły, każda dla siebie, kopię portretu siostry. Aleksandra zapłaciła Batoniemu 70 dukatów, a Izabela tylko 60. Różnica w cenie była prawdopodobnie spowodowana tym, że malarz własnoręcznie powtórzył jedynie portret Izabeli.

Powtórzenia, o których mowa, przechowywane są obecnie w Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie (kopia z portretu Aleksandry wykazuje niższy poziom artystyczny). Prezentowany obraz uważany jest za kolejną kopię konterfektu Izabeli, współczesną portretowanym, która wyszła spod pędzla nieznanego artysty.