Bachanalia [Składanie ofiary]

Na elipsoidalnym, wypukłym wycisku z lekko wklęsłym tłem przedstawiona jest scena składania ofiary przez grupę osób przed posągiem nagiego bóstwa. Grupę tworzą: dziecko, mężczyzna w płaszczu, trzy kobiety oraz postać satyra (ukazanego alegorycznie lub jako postać w przebraniu). Z lewej strony widoczne jest drzewo, a z prawej waza. Pod posągiem leży dziecko. Wycisk przypomina ten opisany w „Dactyliothecae universalis” Philippa Daniela Lipperta. Tematyka zbliżona do obiektów Wil.3083/2-III/2-15 oraz Wil.3083/2-V/2-14.

Stanisław Kostka Potocki tak pisał o tym przedstawieniu w publikacji „O Sztuce u dawnych czyli Winkelman Polski”: „Co do delikatności drobnej roboty i pięknego figur składu, głośnym jest sławny kamyczek, paryskiego zbioru, pod imieniem pieczątki Michała Anioła, znany, dlatego że ten wielki artysta, zwykle go zamiast pieczątki używał. Wyobraża on narodzenia Bachusa i w szczupłej przestrzeni pięciu lub sześciu linii zamyka do czternastu figur, nie licząc zwierzęcych, jako też drzewa i dolny oddział, w którym się mały rybak znajduje; Równie się dziwić przychodzi ich małości, proporcji, ukończeniu, składowi, a nawet i wolności pracy. Znali dobrze starożytni cenę jego i nieraz go przeobrazili; ja sam posiadałem nader piękną, lecz nieco większą dawną kopią jego, na krwawniku doskonałego ognia ryconą którą w Paryżu zgubiłem przypadkiem.”

Kolekcja gliptyczna wilanowskiego zbioru to fascynujący zapis historii sztuki antycznej. Pierwotnie należąca do Stanisława Kostki Potockiego, to prawdziwy skarb muzealny. Zawiera 239 wycisków, z których niestety 6 zaginęło, podzielonych na dwie medalierki oznaczone numerami inwentarza Wil.3083/1 i Wil.3083/2, każda z osiemnastoma szufladkami.

Repertuar odcisków jest niezwykle zróżnicowany, obejmując portrety, popiersia historyczne, postacie mitologiczne, sceny historyczne i mitologiczne, rzeźby, zwierzęta, wazy oraz maski. Odciski wykonane z czerwonej masy sugerują różnorodne pochodzenie. Najciekawszym okresem w historii kolekcji jest rok 1785, gdy hrabia Potocki podróżował do Włoch w towarzystwie księżnej Izabelli Lubomirskiej. Zgromadził około dwudziestu gemm antycznych, a niektóre z nich pochodziły nawet z własnych wykopalisk. Kolejne podróże dodatkowo wzbogaciły zbiory.

Kolekcja pełni również rolę biblioteczki na temat gliptyki, co umożliwiło Potockiemu profesjonalne podejście do zbiorów. Z czasem trafiła do pałacu w Wilanowie, gdzie stała się częścią ekspozycji muzealnej. W kolekcji wyróżniamy trzy grupy obiektów: odciski gemm antycznych, ich kopie oraz kamienie wykonane na wzór starożytnych. Sygnatury mistrzów greckich dodają kolekcji wyjątkowego charakteru.

Oryginalną gemmę z daktylioteki  Lipperta znajdziesz tutaj: Bachanalia

Ilustracje pochodzą ze zbiorów Rijksmuseum Amsterdam oraz Luwru Bacchanale connue sous le nom de 'cachet de Michel Ange oraz “Pierres Antiques Gravées Tirées Des Principaux Cabinets de la France”, Chéron, Elisabeth Sophie, Dorst, G., 1728, Recueil de pierres gravées du Cabinet du Roi” [graphic], 1750;

Opracowanie: Ewa Jakubowska-Smagieł, dr Ewa Mostowicz-Kapciak, Martyna Miroszewska (na podstawie materiałów Agaty Małkowskiej)