Puchar zdobiony

Łagodnie profilowany puchar gliniany zdobiony odciskami sznura i nakłuciami trafił do zbiorów muzealnych w 1918 roku, w czasach, gdy były one eksponowane i przechowywane w otwartym w 1913 roku Muzeum Miejskim w Szczecinie (Museum der Stadt Stettin). Przekazał je podporucznik Kruze, który niewiele mógł powiedzieć o okolicznościach odkrycia zabytku, poza tym, że został on znaleziony przed wielu laty w Nowym Warpnie (niem. Nauwarp). Darczyńca otrzymał naczynie od panny Hinzte, a ona odziedziczyła je po swoim bracie, który zbierał tego typu przedmioty w Nowym Warpnie. W publikacji nabytków do kolekcji za 1918 roku pojawiła się dodatkowa informacje, że puchar został znaleziony w piasku.

Dr Emil Walter (1851–1926), profesor Gimnazjum Mariackiego w Szczecinie i długoletni członek Towarzystwa Historii i Starożytności Pomorza, który zajmował się prahistorią oraz przygotowywał doroczne podsumowania wyników badań i odkryć archeologicznych na Pomorzu, wymienił dwa znaleziska pucharów kultury ceramiki sznurowej ujawnione w 1918 roku. Drugie pochodziło z miejscowości Trzechel. Rzecz o tyle znamienna, że obie miejscowości są położone w regionie przyrodniczym rozciągającym się po obu stronach dolnej Odry, którego równinną powierzchnię, wyłożoną piaskami i żwirami, madami rzecznymi, namułami i torfami, w dużej części zajmują kompleksy leśne Puszczy Wkrzańskiej na zachodzie i Puszczy Goleniowskiej na wschodzie. W skali Pomorza obszary te należą do najintensywniej wykorzystywanych osadniczo przez społeczności z kręgu kultur z ceramiką sznurową, które bytowały w rejonie dolnoodrzańskim w III tysiącleciu BC. W świetle dotychczasowych odkryć, część zachodnia tego obszaru – Równina Wkrzańska – była zasiedlona już w najstarszej fazie funkcjonowania na Pomorzu ludności kultury ceramiki sznurowej (tzw. horyzoncie ogólnoeuropejskim). Stąd pochodzą naczynia nawiązujące do najstarszych form pucharów „sznurowych”, do których należy również znalezisko z Nowego Warpna.

Krzysztof Kowalski