Dzban z brodaczem

Wśród naczyń produkowanych w ośrodku garncarskim we Frechen (Nadrenia Północna-Westfalia) wyróżniają się dzbany z brodaczami, niem. Bartmannskrug. Są to naczynia o kulistym bądź gruszkowatym brzuścu, krótkiej i wąskiej szyjce, na której umieszczano twarz mężczyzny z brodą. Oprócz brodaczy na nakładkach zdobiących szyjki i brzuśce dzbanów tego typu pojawiały się również motywy roślinne, sentencje lub medaliony. Prezentowany egzemplarz zdobiony jest na brzuścu trzema medalionami o motywach heraldycznych umieszczonych na tarczy herbowej zwieńczonej koroną, której jednym z elementów jest kroczący lew, godło książąt Jülich, przez wiele wieków władających Frechen.

Takie naczynia wyrabiali garncarze w XVI i XVII w., a początek XVIII w. to schyłek ich produkcji. Dzbany z brodaczami wykonywane były z kamionki z lokalnych złóż gliny. Kamionka to rodzaj ceramiki o silnie spieczonym czerepie, wypalana w temperaturze powyżej 1200º C, dzięki czemu jest o wiele mniej nasiąkliwa niż wyroby otrzymywane z wypałów w niższych temperaturach. Ich kolorystyka wynikała natomiast z pokrycia szkliwem solnym uzyskiwanym przez wrzucenie do pieca garncarskiego soli kuchennej. Sól przy temperaturze powyżej 1200º C rozpuszczała się pod działaniem pary wodnej i tworzyła kwas solny oraz wodorotlenek sodu. Razem z tlenkiem glinu i kwarcem tworzyła na powierzchni szklistą, jednolitą powierzchnię o charakterystycznym, intensywnie brązowym kolorze. Dzbany z Frechen, służące często do przechowywania wina, stały się na tyle znane w całej Europie, że włączono je do nadanego w 1928 r. herbu miejskiego, na którym kroczący lew trzyma w łapie dzban z brodaczem.

Okaz ze szczecińskiego muzeum został podarowany do zbiorów w 1971 r. przez rybaka, który wyłowił go w Bałtyku w czasie połowu siecią w okolicach Dziwnowa (pow. kamieński).

Iwona Karwowska