Medal Za zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Narodowej 1941-1945

Wielka Wojna Ojczyźniana to termin używany w Rosji i niektórych krajach dawnego bloku komunistycznego na określenie etapu II wojny światowej, w którym Związek Radziecki przeszedł do koalicji antyhitlerowskiej. Obejmuje więc jedynie lata 1941–1945. W połowie XIX wieku określenie wojna ojczyźniana wykorzystano do nazwania obrony Rosji w czasie inwazji wojsk napoleońskich w 1812 roku. Pojawiał się też jednak później w kontekście I wojny światowej. Pierwotne znaczenie: wojna na własnym terytorium zaczęto interpretować jako wojna za ojczyznę, co wykorzystała radziecka propaganda w latach 40. XX wieku, by mobilizować ludność do aktywnego udziału w obronie kraju. Termin znaczeniem nie obejmował dotychczasowych działań sowieckich za granicą, co było na rękę ZSRR, oficjalnie nie biorącemu udziału w II wojnie światowej przed 22 czerwca 1941 roku. Rozpoczęty wówczas, zmasowany atak faszystowskich Państw Osi na ZSRR zaskoczył sowietów, którzy bronili kraju i stolicy kosztem ogromnych, milionowych strat w ludziach. Zaangażowanie III Rzeszy na froncie wschodnim i nieudana w rezultacie operacja Barbarossa, odegrały jednak decydującą rolę w przyszłym zwycięstwie aliantów.

W uznaniu wojennych wysiłków weteranów, ZSRR stworzył bogaty zestaw odznaczeń wojskowych i cywilnych. Przykładem tego jest Medal Za Zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945, ustanowiony dekretem Prezydium Rady Najwyższej Związku Radzieckiego z 9 maja 1945 roku. Otrzymywali je nie tylko żołnierze, pełniący służbę w Siłach Zbrojnych ZSRR, czy pracownicy służby cywilnej, którzy przyczynili się do pokonania nieprzyjaciela, przyznawano je także żołnierzom innych państw alianckich, którzy walczyli u boku ZSRR.

Prezentowany egzemplarz medalu przekazał do Muzeum Narodowego w Szczecinie w 1973 roku lokalny oddział Związku Bojowników o Wolność i Demokrację (ZBoWiD).

Anna Lew-Machniak