Wazon z przedstawieniem żurawi wśród peonii

Żuraw (tsuru) w Japonii, podobnie jak w Chinach, jest jednym z symboli długiego życia – wierzono bowiem, że ptak ten dożywa nawet tysiąca lat. W zdobnictwie często bywa on łączony z innymi symbolami długowieczności – sosną i kamieniem. Z żurawiem kojarzono także cnotę mądrości. Jest on też towarzyszem i wysłannikiem japońskiego boga szczęścia Fukurokujiu. W Japonii żurawie określane są jako ptaki błogosławione, najpiękniejsze i najbardziej szlachetne, dlatego otaczano je tam ochroną państwową i hodowano w ogrodach pałacowych.

Zainteresowanie Europejczyków i Amerykanów dalekowschodnią emalią wykorzystano w Japonii. Japończycy dla wyrobów emaliowanych używają określenia shippō, które oznacza „Siedem Skarbów” (termin ten pojawia się w buddyjskich tekstach). Wysoki poziom japońskiego emalierstwa trwał od końca lat 70. XIX w. aż do drugiego dziesięciolecia wieku XX. Wyroby emalierskie z Kraju Kwitnącej Wiśni prezentowane były na wielkich wystawach światowych na przełomie XIX i XX w., wzbudzając zainteresowanie nie tylko koneserów sztuki dalekowschodniej, ale także artystów. Sukces japońskiego emalierstwa wynikał m.in. z tego, że Japończycy dodali więcej wyrazu bogactwu barw, jakie zaczerpnęli z chińskich wyrobów emaliowanych. Dodając do tego charakterystyczną kompozycję wynikającą z japońskiej estetyki, uzyskiwano małe dzieła sztuki, których trwałość przewyższała inne techniki zdobnicze.

Kolekcję wyrobów emaliowanych zgromadził Stanisław Rusiecki (1925–2004), syn ziemianina z Wołynia, więzień łagrów syberyjskich i były pilot RAF-u. Ten wykształcony w Wielkiej Brytanii inżynier działał w Skarbie Narodowym, instytucji, która utrzymywała organy rządu na uchodźstwie i zbierała datki na wspieranie opozycji demokratycznej w Polsce. Po śmierci Stanisława Rusieckiego jego brat, Zygmunt, przekazał Muzeum Okręgowemu w Toruniu kolekcję dalekowschodnich wyrobów emaliowanych.

Katarzyna Paczuska