Naczynie zasobowe

Kamionka to doskonały surowiec na naczynia służące do przechowywania różnego rodzaju cieczy: wody, alkoholi, oliwy, oleju, nafty czy surowców stałych – szczególnie spożywczych. Wypalana jest z mieszaniny gliny, szamotu i piasku kwarcowego w temperaturze powyżej 1200° C, przy czym przed wypałem pokrywa się ją solą (NaCl). Zwiększa to odporność na działanie kwasów, co powoduje dużą przydatność w produkcji i przechowywaniu żywności poddawanej fermentacji jak kapusta czy ogórki kiszone. Ma także dużą wytrzymałość mechaniczną oraz słabą przesiąkliwość.

Znana już w starożytności, rozpowszechniona w XVI wieku, od wieku XVIII wytwarzana przez liczne manufaktury – w Polsce szczególnie na Pogórzu Sudeckim najbardziej znane i nadal czynne zakłady znajdują się w Bolesławcu. Prosta technologia i niewielkie koszty produkcji a przez to i niska cena kamionki, wpływały na jej popularność, szczególnie wśród niższych warstw społecznych. Dzięki wszechstronnemu zastosowaniu kamionki naczynia z tego surowca wykonywano w bardzo różnych kształtach, miedzy innymi dużych naczyń zasobowych, takich jak prezentowy gar ze zbiorów etnograficznych szczecińskiego muzeum. Jego cechą charakterystyczną jest lekko wklęsła powierzchnia znajdująca się pomiędzy krawędzią szyjki, a ścianką wlewu. Tworzy ona jakby dookolny zbiornik na ciecz, która podczas przelewania z większego pojemnika do naszego może się wylać. Dzięki takiej konstrukcji naczynia, to co się niechcący rozleje nie brudzi ścianek naczynia i podłoża, na którym stoi naczynie.

Przy omawianym pojemniku brakuje pokrywki. Miała ona najpewniej specjalny otwór przy krawędzi, który szczególnie przydatny był w procesie fermentacji. Po przykryciu naczynia i wypełnieniu dookolnego zbiornika przy szyjce wodą otwór w pokrywce umożliwiał odprowadzanie gazów, tworzących się podczas kiszenia warzyw, a jednocześnie znajdująca się w zbiorniku woda uniemożliwiała dostawanie się do wnętrza pojemnika powietrza oraz zanieczyszczeń. 

Iwona Karwowska