Grabowski Ambroży (1782-1868) - portret

Jest to wizerunek wykonany w technice litografii, który należy do zbioru zatytułowanego „Wizerunki Polskie”, a ukazującego się w latach 1851-1862. Pomysłodawcą, autorem i w znacznym stopniu jego wykonawcą był Maksymilian Fajans (1827-1890), artysta związany z Warszawą, prowadzący tu od 1853 roku zakład litograficzny, a od 1862 również fotograficzny. Cykl, do którego należy portret Anny Nakwaskiej powstał jako odpowiedź na ówczesną sytuację Polaków, pozbawionych własnego państwa i żyjących pod trzema zaborami. Naturalną potrzebą społeczną wśród rodaków stało się zainteresowanie wspólną przeszłością, ale także współczesnymi postaciami, które „zasługą lub talentem przyczyniły się do chwały narodu”. (I. Tessaro-Kosimowa, Historia litografii warszawskiej, Warszawa 1973).

Ambroży Grabowski był krakowskim księgarzem (prowadził księgarnię w latach 1818-1837), kolekcjonerem rycin, starodruków i archiwaliów oraz – z zamiłowania – badaczem przeszłości Polski, szczególnie historii Krakowa. Z pietyzmem i oddaniem kolekcjonował i badał świadectwa przeszłości, wydobywając je często z zapomnienia, „z zapiecka lub ze strychu”(W. Kolak, Zbiór ikonograficzny w tekach A. Grabowskiego, Archeion, 1966, t. 44, s. 149). Maksymilian Fajans wykonał portret rysunek do litografii z natury, o czym informuje nas podpis odbity z płyty: „Rys. z natury w r. 1850. I lit. M. Fajans”. Ów rysunek z natury Fajans wykonał podczas pobytu w Krakowie, w którym zatrzymał się w drodze do Francji.

W Paryżu pobierał nauki rysunku w pracowni Ary Scheffera, a tajniki warsztatu litografii poznawał w praktyce w warsztacie Rosé-Joseph Lemerciera. Pod portretem znalazł się podpis identyfikujący portretowanego oraz faksymile jego autografu, podnosząc poznawczą wartość odbitki.