Uczta. Szkic do tzw. Uczty Dużej

Zygmunt Waliszewski (1897–1936) rozpoczął edukację artystyczną w Tyflisie (Tbilisi). Kontynuował ją w krakowskiej ASP w pracowniach W. Weissa i J. Pankiewicza. W 1924 roku wraz z innymi członkami Komitetu Paryskiego przekonanymi o nadrzędnej roli „czystego malarstwa” wyjechał do Paryża, by kształcić się dalej. W przeciwieństwie do pozostałych kapistów, dla których istotą malarstwa było widzenie rzeczywistości poprzez kolor, określane jako „gry barwne”, Waliszewski traktował temat obrazu nie tylko jako pretekst do rozstrzygnięć formalnych. Zafascynowany dziełami wielkich mistrzów oglądanych w galeriach Petersburga, Moskwy i Luwru chętnie sięgał do tradycji malarstwa europejskiego, trawestując je i tłumacząc na własny, pozbawiony konwencji język. W 1933 roku, nawiązując do płócien między innymi P. Veronesego, Tycjana czy J. Tintoretta, stworzył cztery wersje uczt: Ucztę u Benvenuta Celliniego („renesansową”), „wenecką” oraz „dużą” i „karnawałową”. Według B. Kowalskiej, „postacie w Ucztach […] uchwycone w gwałtownych skłonach ciała, zawsze zaangażowane w akcji, stanowią doskonałą odwrotność postaci z obrazów renesansowych – statycznych, dystyngowanych, podporządkowanych klasycznym prawom kompozycji. Podobną rolę odgrywa i barwa: tam – podkreślająca statykę, równoważona określonymi płaszczyznami, zgrana w ogólną gamę podporządkowaną dominancie, u Waliszewskiego – niespokojna, rozedrgana bogactwem diabelnie śmiałych kontrastów” (B. Kowalska, Waliszewski – refleksje o twórczości, „Nowe Sygnały” 1957, nr 41). Lubelska kompozycja jest szkicem do „uczty dużej” z Muzeum Narodowego w Warszawie. Artysta sięga tu po malarski cytat z właściwą sobie swobodą i humorem. Odchodząc od religijnego przesłania, tworzy scenę radosnej biesiady wpisanej w klasyczną architektoniczną dekorację. Ujęcie stołu usytuowanego perspektywicznie w głąb kompozycji pozwala obserwować rozluźnione pozy raczących się winem gości i oddać atmosferę pełnego beztroski, nieskrępowanego spotkania.

Anna Hałata