Montmorency de, księżna - portret

Kompozycja portretu i ucharakteryzowanie przedstawionej nań księżnej jest wyraźnym nawiązaniem do popularnego religijnego tematu św. Marii Magdaleny, na co ukierunkują jednoznacznie upozowanie i obecne na obrazie atrybuty świętej. Uniesiona w górę broda eksponuje podbródek, a skierowane w górę spojrzenie wprowadza do obrazu element religijnej zadumy. Osłonięty luźno puszczonymi długimi puklami włosami nagi tors kobiety jaśnieje na tle ciemnej skały stanowiącej tło dla scenki. Bohaterka lewą dłoń wspiera na złoconej kulistej puszce na wonności, prawą podpiera głowę. Jedyne jej okrycie od pasa do kolan stanowi błękitna szata. Na wysokości puszki na wonności leży jest ludzka czaszka. U góry z prawej napis kursywą białą farbą: "La Duchesse de Montmorency".

Obraz należy do zespołu portretów dam francuskich, które prawdopodobnie zdobiły Gabinet Zwierciadlany Królowej oraz Gabinet Króla obok pokoi Chińskich, a niegdyś pokoje górne Marysieńki (por. H. Skimborowicz, W. Gerson, Willanów. Album widoków i pamiątek oraz Kopje z obrazów Galeryi Willanowskiej wykonane na drzewie w Drzeworytni Warszawskiej z dodaniem opisów określonych przez…, Warszawa 1877, s. 22, 26). Prawdopodobnie w 1877 zawieszony był w Gabinecie Zwierciadlanym.

W inwentarzu wilanowskim z 1895 r. grupę tych wizerunków określono jako dzieła szkoły Pierre’a Mignarda. Rzecz wymaga dalszych badań, jednak nie jest pozbawiona znamion prawdopodobieństwa. Mignard zw. Le Romain (1612–1695) współcześnie najbardziej znany i ceniony jest właśnie jako biegły warsztatowo i wnikliwy psychologicznie autor wspaniałych portretów, które nie nosząc piętna akademizmu, swoją lekkością i świeżością antycypują podejście już rokokowe. Styl Mignarda ukształtował się na styku tradycji francuskich i włoskich; początkowo malarz pobierał nauki w Troyes i Fontainebleau, później u Jeana Bouchera i Simona Voueta. Z kolei w latach 1635–1657 przebywał we Włoszech, gdzie znalazł się pod wpływem malarzy z kręgu Nicolas Poussina. Mocno zainspirował się wówczas dziełami Annibale’a Carracciego i malarstwem weneckim, czego echa znajdujemy w niniejszym portrecie. Po powrocie do Paryża artysta został malarzem dworskim, gdzie konkurując z Charlesem Le Brunem, zajmował się m.in. malarstwem dekoracyjnym i dał się poznać jako wybitny, pożądany w kręgach arystokratycznych portrecista.