Tankred i Klorynna

Układ ciał trzech przedstawionych postaci wyznacza diagonale tego zbliżonego do kwadratu obrazu. Bohaterowie „Jerozolimy Wyzwolonej” poematu z 1581 r. autorstwa Torquato Tasso uchwyceni zostali w gwałtownym ruchu. Tankred (w hełmie z pióropuszem i w półpancerzu)– zorientowawszy się, że walczy z ukochaną Kloryndą (w rycerskiej zbroi) mocnym uściskiem powstrzymuje jej rękę, w której ona trzyma strzałę. Kobieta, upadłszy na ziemię, wznosi do nieba oczy i zdaje się cos mówić. Mężczyzna szaleje z rozpaczy. U góry z lewej unosi się Amorek z łukiem. W tle samotne drzewo i niebo zasnute chmurami.

Obraz został zakupiony przez Stanisława Kostkę Potockiego i odnotowany pod mylnym tytułem „Rinaldo i Armida”, przypisany Jacopo Palmie il Giovanne, czyli Palmie Młodszemu (malarzowi weneckiemu żyjącemu w latach ok. 1548–1628). W rzeczywistości jest ilustracją miłości innej pary kochanków z poematu Tassa – rycerza Tankreda i Saracenki Kloryndy. Dramatyczny moment opisany w księdze XII przedstawia śmierć kobiety, którą – nie rozpoznawszy jej – śmiertelnie zranił podczas walki. Historia zakochanych to tylko epizod „Jerozolimy Wyzwolonej”, jednak ważny, oddziałujący na wyobraźnię i wyjątkowo sugestywny. Tankred poznaje Kloryndę, gdy ta kąpie się w strumieniu. Oczarowuje go jej piękno i odwaga, która emanuje z jej postaci. Niepomny, iż walczy po przeciwnej stronie, zakochuje się w niej. Razu pewnego, gdy Klorynda pod osłoną nocy w pełnej zbroi szturmuje miasto, Tankred goni ją konno, próbując udaremnić wrogowi zamiary. Nie wie, że pod zbroją kryje się ukochana. Wywiązuje się zacięta i długotrwała walka. Przeciwnik stawia dzielny opór, lecz traci więcej sił i krwi. Dopiero w blasku wschodzącego słońca wyczerpani rycerze mogą spojrzeć sobie w oczy. Wówczas to Tankred odkrywa rozdzierającą prawdę. Klorynda w ostatnich słowach prosi go o chrzest. Jesteśmy świadkami tego właśnie momentu.

Poemat Tassa cieszył się ogromną popularnością. Hrabia Potocki mógł podziwiać w Łazienkach marmurową rzeźbę o tym temacie, zamówioną we Florencji przez króla Stanisława Augusta (prawdopodobnie dłuta Francesca Lazzaroniego).

Kwestia autorstwa obrazu pozostaje otwarta.

Dominika Walawender-Musz