Luzak

Muzeum Narodowe w Szczecinie cieszy się zbiorem kilku obrazów ukazujących najbardziej popularny motyw w twórczości Juliusza Kossaka – konie. Najpóźniejszym z ich jest Luzak z 1989 roku. To nie jedyny obraz o tym tytule w dorobku ojca rodu malarzy przedstawiający niezaprzężonego konia, który porusza się obok jeźdźca na koniu. Znamy bowiem między innymi obraz z Biblioteki Ossolineum we Wrocławie (Luzak, 1876), czy dzieło o tym samym tytule z 1892 roku ze zbiorów prywatnych. Przykładów jest znacznie więcej. Motyw ten przedstawiany jest w różnych kontekstach. Czasem tło bywa mało znaczące, a czasem w tle ma miejsce scena batalistyczna. Zmienia się także perspektywa ukazania koni i jeźdźców. Różni się też kolorystyka, od bardziej realistycznej, złożonej, wielobarwnej (na przykład z wybijającym się kolorem niebieskim) do bardziej ograniczonej do tonacji szarości i brązów (tak jest w wypadku szczecińskiego Luzaka). Najczęściej też artysta ukazuje skrupulatnie różnego rodzaju stroje typowe dla żołnierzy, ale też innych jeźdźców. Na szczecińskim obrazie widzimy jeźdźca w kurtce z futrzanym kołnierzem, w rogatywce na głowie. W centrum tej kompozycji znajdują się dwa konie i jeździec. Tło jest dość neutralne, na dalekim planie ukazany został zarys wsi z sygnaturą kościoła pośród drzew. Były to obrazy bardzo popularne wśród odbiorców, często kupowane, ale także zawarte na szeroko dostępnych pocztówkach czy znaczka pocztowych. Reprodukcje tych obrazów były wielokrotnie powielane i znajdowały miejsce w niejednym domu. Były tworzone też liczne wierne kopie, które również znajdowały swoich amatorów.

Beata Małgorzata Wolska