Jan III - portret

Staloryt z portretem Jana III pochodzi z wydanej w Paryżu książki autorstwa Karola Forstera (1800-1879), pod tytułem „Pologne”. Było to drugie, po „La vielle Pologne” ważne dzieło Forstera poświęcone historii i kulturze Polski, które powstało jako efekt popowstaniowej aktywności emigracyjnej skupionej wokół spraw polskich. „Pologne” wyszło z druku w roku 1840 w Paryżu, w drukarni księgarza Firmin Didot-frères, w ramach cieszącej się popularnością serii zatytułowanej L’Universe Pittoresque (świat malowniczy). Seria ta zapoczątkowana była w roku 1835, a jej ambitnie nakreślonym założeniem było stworzenie – w duchu encyklopedycznym – kompendium prezentującego wszystkie kraje zebrane na  pięciu kontynentach. Najobszerniejszą częścią, z racji pochodzenia twórców, była ta dedykowana Europie – liczyła 40 tomów, spośród których, tom 10. poświęcony był Polsce. Na 348 stronach zaprezentowana została historia naszego kraju, obejmujące czasy najdawniejsze, sprzed państwowości polskiej, po współczesność. Obok relacji historycznej treść omawiała kulturę, obyczaje, zwyczaje ludności, geografię. Wszechstronną treść dzieła uzupełniało 55 ilustracji – stalorytów, ukazujących panoramy miast w Polsce, zamki, pałace, pomniki i – jak na omawianym przykładzie – ważne postaci w historii kraju. (R. Jaskuła, Literatura historii Polski w wydawnictwach francuskich Karola Forstera w latach 1833-1879, Kwartalnik Historii Nauki i Techniki 40/1).

Przedstawiona rycina ukazuje króla w popiersiu, lekko zwróconego na bok, jednak o twarzy i spojrzeniu zwróconych na oglądającego. Pod wizerunkiem umieszczone są przeniesione z płyty podpisy; tytuł identyfikujący postać – Jean III Sobieski, oraz autorzy ryciny: Vernier del. (delineavit - szkicował), Lemaitre direxit (kierował), Lafon Sc (sculpsit – rytował). Kompozycyjnie oraz pod względem fizjonomii króla, możemy identyfikować pierwowzór dla grafiki w portrecie malarskim króla, który ukazany został w otoczeniu rodziny. Chodzi o pokaźnych rozmiarów płótno, którego autorem jest Henri Gascar (1635-1701), a zachowane jest w zbiorach Zamku Królewskiego na Wawelu. Podobieństwa dostrzec można zarówno w oddaniu twarzy, jak i stroju modela, a także jego upozowanie.