Fotografia Haliny z d. Baruch i Józefa Mameloków

Fotografia kobiety i mężczyzny na wybrukowanej ulicy, przed drewnianym płotem, za którym widać drzewo i krzewy, a dalej dwie kondygnacje kamienicy. Kobieta siedzi w białej bluzce, mężczyzna – ubrany w garnitur, z cylindrem i parasolką – stoi. Halina z Baruchów uznała, że może być to zdjęcie członków rodziny jej męża.

Niewiele wiemy o rodzinie Józefa Mameloka – to, co Halina z Baruchów napisała na rewersach niektórych zdjęć, posłużyło przy opracowywaniu not do zdjęć tej części kolekcji do poszukiwań ewentualnie dostępnych źródeł archiwalnych i prób rekonstrukcji gałęzi rodziny. Na odwrocie tego zdjęcia czytamy, że są na nim przedstawieni „prawdopodobnie Ewelina i Gustaw Paproccy”. Nawet jeśli nie są to jednak Paproccy – samo wymienienie imienia Ewelina przez Halinę Mamelok (Kamińską) naprowadza nas na szczególne tropy. Chodzi bowiem niemal na pewno o Ewelinę z Mameloków, starszą siostrę Józefa Mameloka, urodzoną w Praszce w 1865 r. (zob. notę do zdjęcia MPOLIN-A25.1.44).

Zachował się nagrobek Eweliny Paprockiej, zmarłej w 1920 r. Jako nazwisko rodowe wymienione jest na nim Mamelok (zob. fotografię jej nagrobka w bazie Fundacji Dokumentacji Cmentarzy Żydowskich, dostęp 19.07.2021). Małżonek Eweliny, Gustaw Paprocki (1844–1909), to zaś bez wątpienia syn Abrahama Paprockiego (1813–1852), pedagoga i prozaika, i Julii z d. Eisenbaum (1817–1886, zob. współczesne zdjęcie jej zachowanego nagrobka, dostęp 3.09.2021), założycielki w latach 50. XIX wieku warszawskiej prywatnej szkoły dla dziewcząt (pierwszej dla dziewcząt żydowskich), która od początku XX w. funkcjonowała jako Gimnazjum i Liceum Cecylii Goldman-Landauowej (zob. hasło na portalu Wirtualny Sztetl; zob. także noty do kolekcji Muzeum POLIN – pamiątek Felicji Blumental). W Archiwum Państwowym w Warszawie zachował się akt ślubu jego rodziców – pobrali się w Warszawie w 1836 roku (zob. Akta stanu cywilnego wyznań niechrześcijańskich w Warszawie, sygn. 21, nr aktu 40, dostęp do skanu: 3.09.2021).

Wszelkie wątpliwości, że w wypadku Eweliny Paprockiej nie zaszła zbieżność nazwisk i wywodziła się ona z Mameloków z Praszki, jak również że jej mąż był Gustawem Paprocki synem Abrahama i Julii – rozwiewa ogłoszenie z jednego z archiwalnych numerów warszawskiej „Nowej Gazety” (periodyk był wydawany przez Stronnictwo Asymilatorów od 1906 r. do 1918 r., więcej na jej temat w haśle „Polskiego słownika judaistycznego”, dostęp 19.07.2021). W nrze 320 z 17.07.1909 r. w rubryce „Ofiary”, tj. poświęconej informacjom o datkach na cele charytatywne, znajdujemy wzmiankę, że w związku z rocznicą śmierci Bronisławy Paprockiej (1845–1908), siostry Gustawa, na stypendium jej imienia wpłacili datki m.in. Paproccy, Landauowie, Mamelokowie i Goldmanowie:

,,Dla uczczenia pamięci Bronisławy Paprockiej. Cecylia i Józef Landauowie, Helena Okrętowa i Julia i Adolf Peretzowie po rub[li] 10, Ewelina i Gustaw Paproccy i Róża i Norbert Grossowie po rub. 5, Marya i Mieczysław Wolpertowie i Bolesław i Franciszka Mamelok po rub. 3. | Zamjast kwiatów na grób b. p. Bronisławy Paprockiej, Antoni i Stanisława Goldmanowie rub. 10”.

Wymieniona tu Franciszka Mamelok – to oczywiście siostra Józefa, ur. w 1875 r. (zob. noty do zdjęć MPOLIN-A25.1.44, 47, 48), a Bolesław Mamelok – to ojciec Józefa i Franciszki (dlatego właśnie nie określono ich: „Mamelokowie” – by w ten sposób zaznaczyć, że nie chodzi o małżonków). Notabene nazwisko rodowe matki Bolesława Mameloka w aktach (zob. notę do zdjęcia MPOLIN-A25.1.44) zapisywano „Lindau” lub „Lind”. Czy to inna wersja nazwiska Landaów? 

Przemysław Kaniecki