Fotografia Stefanii z d. Grossman (Maybaum/Marzyńskiej)

Fotografia przedstawia Stefanię z Grossmanów Maybaumową (Marzyńską) (1879–1971), z rękami w kieszeniach ciemnej marynarki (w górnej części wyłożony jest na nią bardzo szeroki biały kołnierz, koronkowy).

Stefania Maybaum (Marzyńska) była pierwszoplanową działaczką społeczną w Łodzi I połowy XX w. Razem z mężem i m.in. lekarzami J. Brudzińskim, S. Serkowskim, założyła na wzór poradni przy klinice położniczej Charite w Paryżu instytucję opieki zdrowotnej dzieci ,,Kropla Mleka'' (1904; była ona sekcją Oddziału Łódzkiego Warszawskiego Towarzystwa Higienicznego), pierwszej tego typu organizacji na ziemiach polskich (na temat instytucji zob. m.in. J. Sosnowska, ,,Działania towarzystwa «Kropla Mleka» na rzecz opieki nad dzieckiem i matką w Łodzi w latach I wojny światowej”, „Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej” 2013, dostęp 1.02.2022). Była przewodniczącą tej organizacji charytatywnej, prężnej i dynamicznie rozrastającej się w pierwszych dekadach XX w.; dość powiedzieć, że w 1938 roku instytucja – działająca już pod nazwą Towarzystwo Opieki nad Matką i Dzieckiem „Kropla Mleka” – miała aż dziesięć oddziałów (otwarto wówczas oddział w Rudzie Pabianickiej). Jak pisze o sieci Henryk Stanisław Dinter (,,Spod czarnych dymów. Łódź w latach 1861–1918”, Łódź 1978, s. 416): „Pierwsza poradnia i pierwsza kuchnia mleczna – przyrządzająca również mieszanki odżywcze, mieściła się przy szpitalu Anny-Marii. Początkowo kuchnia wydawała 200-250 porcji mleka i mieszanej, a w 1914 roku – 1100 porcji. W czasie wojny i po wojnie «Kropla Mleka» stale się rozwijała, przerastając pod każdym względem swój paryski pierwowzór. Powstały «Poradnie Kropli Mleka» w każdej dzielnicy, które obejmowały stałą pieczą lekarską i pielęgniarską dzieci, poddając rozwój dzieci stałej kontroli i w miarę potrzeby przydzielając mleko lub mieszanki odżywcze. Matki opłacały minimalne miesięczne kwoty i odpłatnie pobierały odżywki”. ,,Kropla Mleka" istniała do listopada 1939 r., zlikwidowana przez Niemców.

Pozycja, funkcja Stefani z Grossmanów świadczy wymownie o tym, że córka społeczników częstochowskich Grossmanów była kontynuatorką rodzinnego etosu służby społecznej (skądinąd bardzo silnie zaznaczającego się i w tradycji żydowskiej). Działała na niwie bliskiej jej matki (zob. notę do zdjęcia MPOLIN-A25.1.79). Jej różne aktywności przykuwały uwagę opinii publicznej. W Łodzi pierwszych dekad XX w. istniał Komitet Obywatelski Niesienia Pomocy Biednym, który wraz z działającą przy nim Sekcją Kobiet apelował do bogatszych łodzian o dożywianie ubogich, zwłaszcza dzieci. Zachęcano np. do zapraszania na codzienne obiady biednych sąsiadów. Jedna z ówczesnych gazet odnotowała zaangażowanie Stefanii z Grossmanów, która miała wydawać codziennie pożywne zupy („Gazeta Łódzka” z 20 IX 1914, za: A. Stawiszyńska, „Moralne aspekty łódzkiej dobroczynności podczas I wojny światowej. Wybrane spory wokół form pomocy najuboższym”, „Rocznik Łódzki” 2015, s. 66, dostęp do wersji internetowej 1.02.2022). 

Maybaumowa (Marzyńska) prowadziła także niezwykle interesujące życie towarzyskie. Ona i jej mąż mieli, by podać jeden przykład, choćby bliskie relacje z Henrykiem Kuną, wybitnym rzeźbiarzem o żydowskich korzeniach. To z korespondencji właśnie z nimi pochodzą często cytowane autokomentarzowe słowa Kuny o „pięknie idealnym” (1920): „Wynalazłem coś nowszego, nową odkryłem nutę w plastyce, inne wartości z odblaskiem dawnego piękna, ale […] bardziej silne w koncepcji, a przesiąknięte dużą dozą serca. […] Na to wszyscy reagują, nawet malutcy, działa to również jak narkotyk na najsilniejsze umysły. Sądzę, że odnalazłem siebie” (zob. Mieczysław Wallis, „Henryk Kuna”, Warszawa 1959, s. 15; por. np. A. Melbechowska, „Posągi i ludzie. Rzeźba polska dwudziestolecia międzywojennego (1918-1939)”, Warszawa 2005, s. 145).

Pod koniec życia Marzyńska opublikowała w formie dwuczęściowego artykułu „Moje wspomnienia o dawnej Łodzi” („Biuletyn PTTK Okręgu Łódzkiego " 1971, nr 1/2, s. 1-2, i nr 3/4, s. 1-4).

Przemysław Kaniecki