Łyżka do kompotu

Łyżka do kompotu jest jedną z sześciu łyżek zachowanych w wilanowskiej kolekcji wykorzystywanych do nakładania półpłynnego deseru z owocami. Gładki czerpak ma proporcjonalny owaloidalny kształt. Cała wykonana została ze srebra złoconego, a jej trzonek pokrywa precyzyjna odlewana i cyzelowana dekoracja. Awers uchwytu ozdobiony został symetryczną arabeską z wizerunkiem pawia w owalnym medalionie otoczonym szlakiem z podwójnych kropek i kresek. Dekorację rewersu stanowi ornament groteskowy z symetrycznie ułożoną wicią roślinną, głową – Meduzy?, parą rogów obfitości oraz owalem prezentującym herb Potockich - Pilawa. Szczegółowo cyzelowany herb na tarczy pod koroną hrabiowską ze strusimi piórami otoczony został od dołu szarfą z dewizą rodową "Scutum Opponebat Scutis" i ujęty w owal zwieńczony motywem arabesek. Podobnie jak na awersie, brzeg trzonka opasuje szlak z podwójnych kropek i kresek. Miejsce styku trzonka z czerpakiem pokryto wydłużonymi owalami wypełnionymi dekoracją roślinną.

Łyżka do kompotu należy do zespołu sztućców zwanych środkiem stołu. Była to grupa utensyliów używanych do nakładania potraw z półmisków. Dobrym zwyczajem w zamożnych domach było dbanie, aby goście mieli do nakładania każdej z potraw oddzielny sztuciec w celu nie mieszania różnych smaków.

Zespół nakryć jest wiązany z Aleksandrą Potocką, córką Stanisława Septyma Potockiego i żoną Augusta Potockiego, właściciela Wilanowa od 1845 r. O pochodzeniu nakryć świadczy zapis w inwentarzu Pałacu z 1867 r., że komplet stanowi własność „J. W. Hrabiny Pani”. Ponadto, na podstawie treści dokumentów z kolekcji AGAD AGWIL stwierdzono istnienie w XIX w. co najmniej dwóch kolejnych kompletów nakryć. W 2019 r. z antykwariatu w Zurichu Muzeum otrzymało nadzwyczajną ofertę, na podstawie której kupiono do zbiorów zestaw takich samych sztućców na 12 osób (Wil.6260/1-39). W komplecie tym znajdują się również dwie łyżki do kompotu identyczne z tymi z kolekcji historycznej.

Joanna Paprocka Gajek

Łyżka do kompotu jest jedną z sześciu łyżek zachowanych w wilanowskiej kolekcji wykorzystywanych do nakładania półpłynnego deseru z owocami. Gładki czerpak ma proporcjonalny owaloidalny kształt. Cała wykonana została ze srebra złoconego, a jej trzonek pokrywa precyzyjna odlewana i cyzelowana dekoracja. Awers uchwytu ozdobiony został symetryczną arabeską z wizerunkiem pawia w owalnym medalionie otoczonym szlakiem z podwójnych kropek i kresek. Dekorację rewersu stanowi ornament groteskowy z symetrycznie ułożoną wicią roślinną, głową – Meduzy?, parą rogów obfitości oraz owalem prezentującym herb Potockich - Pilawa. Szczegółowo cyzelowany herb na tarczy pod koroną hrabiowską ze strusimi piórami otoczony został od dołu szarfą z dewizą rodową "Scutum Opponebat Scutis" i ujęty w owal zwieńczony motywem arabesek. Podobnie jak na awersie, brzeg trzonka opasuje szlak z podwójnych kropek i kresek. Miejsce styku trzonka z czerpakiem pokryto wydłużonymi owalami wypełnionymi dekoracją roślinną.

Łyżka do kompotu należy do zespołu sztućców zwanych środkiem stołu. Była to grupa utensyliów używanych do nakładania potraw z półmisków. Dobrym zwyczajem w zamożnych domach było dbanie, aby goście mieli do nakładania każdej z potraw oddzielny sztuciec w celu nie mieszania różnych smaków.

Zespół nakryć jest wiązany z Aleksandrą Potocką, córką Stanisława Septyma Potockiego i żoną Augusta Potockiego, właściciela Wilanowa od 1845 r. O pochodzeniu nakryć świadczy zapis w inwentarzu Pałacu z 1867 r., że komplet stanowi własność „J. W. Hrabiny Pani”. Ponadto, na podstawie treści dokumentów z kolekcji AGAD AGWIL stwierdzono istnienie w XIX w. co najmniej dwóch kolejnych kompletów nakryć. W 2019 r. z antykwariatu w Zurichu Muzeum otrzymało nadzwyczajną ofertę, na podstawie której kupiono do zbiorów zestaw takich samych sztućców na 12 osób (Wil.6260/1-39). W komplecie tym znajdują się również dwie łyżki do kompotu identyczne z tymi z kolekcji historycznej.

Joanna Paprocka Gajek