Kopia naszyjnika koronowatego typu I (Kostrzewski)

Mosiężna kopia naszyjnika z brązu wykonana została w latach trzydziestych XX wieku. Naszyjniki tego typu ze względu na występujące na nich od zewnętrznej strony wysokie karby nazywane są „koronowatymi”. Jest to wewnętrznie zróżnicowany typ ozdób datowanych na IV–I wiek p.n.e., charakterystycznych dla kultury jastorfskiej. Najwcześniej pojawiły się na Półwyspie Jutlandzkim i w północnych Niemczech. Z Pomorza znane są nieliczne, lokalne odmiany naszyjników koronowatych. Obszar występowania tych ozdób – od Półwyspu Jutlandzkiego, poprzez obszar Polski i Ukrainy aż po Bałkany, pokrywa się z trasą wędrówek germańskich plemion Skirów i Bastarnów, dlatego część badaczy skłania się ku tezie, aby kulturę jastorfska identyfikować z Pragermanami. Pomorski naszyjnik koronowaty odkryto przypadkowo w 1932 roku, w bagnie pod miejscowością Kruszyna, pow. słupski. Nie zachowały się bliższe informacje o kontekście odkrycia. Współczesne mu ozdoby z brązu, zwłaszcza naszyjniki i fibule, często były wydobywane z bagien lub torfowisk, dlatego możliwy jest ich związek z tzw. ofiarami bagiennymi, jakiejś formy kultu. O odkryciu naszyjnika z brązu w Kruszynie poinformował muzeum szczecińskie Walter Witt ze Słupska będący lokalnym archeologiem-amatorem i regionalistą. Zauważył go w prywatnej kolekcji pana Küttnera, dla muzeum w Szczecinie wykonano prezentowaną kopię z mosiądzu. W archiwum Działu Archeologii Muzeum Narodowego w Szczecinie zachowała się dokumentacja fotograficzna oryginalnego naszyjnika. Ze zdjęć wynika, że oryginalnie karby nie były tak regularnie wykonane jak na kopii.

Bartłomiej Rogalski