Caballito de totora (łódź trzcinowa)

Nazwa jednoosobowych łodzi trzcinowych caballito de totora, znaczy dosłownie "konik z trzciny" i wywodzi się od sylwetki rybaka, który podczas wiosłowania przyjmuje pozycję zbliżoną do dżokeja – klęczy na łodzi obejmując nogami z obu stron dwie, mocno skrępowane sznurami wiązki niezatapialnej trzciny totora (Schoenoplectus californicus). Wąski, wysoko uniesiony dziób zapewnia żeglowność na wysokich oceanicznych falach, a wycięcie w rufie wykorzystywane jest do przechowywania sieci, lin, pułapek oraz złowionych zdobyczy. Oczekując na połów rybak przyjmuje już wygodniejszą postawę – wyprostowuje tułów i wyciąga nogi przed siebie. Po powrocie na brzeg łodzie suszy się na plaży w pozycji pionowej, oparte o specjalnie postawiony w tym celu płotek.

Znane od około 3000 lat trzcinowe rumaki powszechnie występowały na całym peruwiańskim wybrzeżu. Obecnie jednym z ostatnich miejsc, gdzie nadal się je wykorzystuje jest popularny nadmorski kurort z osadą rybacką, Huanchaco na północy Peru. Tamtejsi rybacy są ostatnimi spadkobiercami wielkiej preinkaskiej cywilizacji Mochica (kultury Moche).

Prezentowana łódź, użytkowana tak długo, że straciła wyporność i wkrótce musiałby zostać zastąpiona nową, pozyskana została przez uczestników Polskiej Wyprawy Naukowej w Andy, zorganizowanej w 1978 roku do Peru i Boliwii. Zakupiono ją właśnie w Huanchaco wraz z drugim, nowym i nieco mniejszym egzemplarzem. Przypłynęły statkiem z Limy do Gdyni, aby finalnie trafić do zbiorów polskich muzeów w Szczecinie i Warszawie. W latach 2018-2023 szczecińska łódź została poddana konserwacji. Prace wykonał Maciej Lango z Działu Konserwacji Zbiorów MNS. Skupiły się na poprawie wiotkości trzciny i przywróceniu oryginalnego, łukowatego profilu stewy dziobowej łodzi. Wykonano także postument stabilizujący caballito.

Katarzyna Findlik-Gawron