Ręcznik z pereborami

Ręcznik, zwany zawijką, był stosowany w stroju świątecznym włodawskim. Został utkany pod koniec XIX wieku w okolicach Białej Podlaski. Ma długość 121 cm, szerokość 32 cm. Wykonano go z bawełnianego samodziałowego płótna białego tkanego ręcznie na warsztacie tkackim splotem prostym, a jego brzegi na długości 14,5 cm są udekorowane ornamentem, zwanym pereborami, w kolorze czerwonym z dodatkiem żółtego i granatowego. Ta forma tkackiego ornamentu ozdobnego przyjęła się w Polsce tylko w okolicach Włodawy, południowej części Białej Podlaskiej i wschodnich okolic Parczewa. Wykonywania pereborów polskie kobiety nauczyły się od Rusinek, które zdobiły nimi elementy stroju kobiecego (koszule, spódnice, fartuchy) oraz męskiego (koszule). Skomponowany przez tkaczkę wzór tworzy prosty układ pasowy, w który są symetrycznie wprowadzone pasma mniej lub bardziej rozbudowanego wzoru geometrycznego.

Opisany ręcznik był wykorzystywany jako nakrycie głowy kobiece – mężatki (podobne ręczniki służyły do przyozdabiana domowego ołtarza). Przed nałożeniem składano go wzdłuż na trzy części, otaczano nim głowę, wiążąc z tyłu w tak zwaną muszkę, tak by końce opadały na ramiona. Górny brzeg przypinano u czoła do okrajki znajdującej się na otoczu kimbałki nałożonej wcześniej na czubek głowy i przymocowanej do włosów; w ten sposób tworzyły się na zawijce dwa rożki. Niekiedy kobiety nakładały drugi ręcznik, który najpierw przekładano pod brodą, a jego końce zawiązywano na czubku głowy. Tak forma nakrycia należy do bardzo archaicznych, charakterystycznych dla Słowian wschodnich. Najdłużej zachowała się w stroju włodawskim, ale i tam na początku XX wieku kobiety zastępowały go tybetową chustką zawiązywaną pod brodą.