Imago Pietatis

Giovanni Battista Cima da Conegliano, jeden z najwybitniejszych malarzy weneckich przełomu XV i XVI w., należał do kręgu artystów włoskich, których dzieła w tradycji kolekcjonerskiej XVIII i XIX wieku łączone były z Leonardem da Vinci. Prezentowane tutaj ujęcie ikonograficzne martwego Chrystusa w półfigurze, podtrzymywanego przez Matkę oraz św. Jana lub anioły, rzadziej samotną Maryję, należy do kanonicznych w malarstwie weneckim 2. poł. XV i pocz. XVI w. Za pierwowzór uważa się cudowną ikonę wykonaną w Bizancjum na pocz. XIV w. (przechowywaną w kościele kartuzów Santa Croce in Gerusalemme w Rzymie), a sama forma artystyczna wywodzi się najprawdopodobniej z dekoracji lunet ołtarzowych, które kształtem swych obramowań skłaniały do tworzenia kompozycji półfiguralnych.

Cima w Imago Pietatis pozostawił jasno definiowalne wyznaczniki swego stylu: kompozycyjną harmonię; plastyczność i klarowny układ przestrzenny. Obraz posiada głęboką wymowę teologiczną i ogromne pokłady ekspresji. Przejmująca cisza samotnego cierpienia silnie oddziałuje na odbiorcę. Ta intymna scena, choć dramatyczna w swej istocie, przesycona jest liryzmem. Światło i stonowana kolorystyka budują nastrój i wewnętrzne napięcie przedstawienia, współtworzą jedność przestrzeni obrazowej. Neutralne tło i znaczne zawężenie kadru sprzyjają modlitewnemu skupieniu, wzrok pozbawiony możliwości ślizgania się po szczegółach tła koncentruje się na twarzach przedstawionych Osób.

Artysta, pragnąc nakłonić widza do uczestnictwa w cichym dramacie, umieścił jego osoby na samej niemal krawędzi malowidła. Jednocześnie zastosował tradycyjną