Figura kultu przodków

Słowo mintadi (liczba pojedyncza ntadi) w języku kikongo oznacza strażników, opiekunów. Mintadi związane są z tradycją i kulturą królestwa Kongo powstałego w dolnym biegu rzeki Kongo (dzisiejsze tereny północnej Angoli, Republiki Kongo, zachodniej części Demokratycznej Republiki Konga), które szczyt rozwoju osiągnęło w XV–XVI wieku. W 1914 roku zostało przekształcone w kolonię portugalską. Do najbardziej popularnych figur mintadi należą przedstawienia mężczyzn w pozycji siedzącej ze skrzyżowanymi nogami, głową podpartą dłonią oraz przymkniętymi, zamyślonymi oczami. Przedstawienia te nazywane są fumani – myśliciele. Prezentowaną rzeźbę myśliciela wykonano z miękkiego kamienia, najprawdopodobniej steatytu. W XVI–XIX wieku mintadi rzeźbione były także w łupku chlorytowym – miękkim kamieniu, jedwabistym i gładkim w dotyku, który wydobywano na południowo-wschodnim zboczu masywu Noki. Matadi dia valua, czyli rzeźbione kamienie, po raz pierwszy wspomniane zostały w korespondencji władcy królestwa Kongo, Afonsa I z królem Portugali. Afonso I w październiku 1514 roku przekazał królowi Portugali treść przemówienia, które skierował do swoich naczelników: „Co do kamieni i drzewa, którym cześć oddajecie, Pan Nasz dał je – kamienie do budowania domów, a drzewo na opał”. Afonso I określony został przez afrykanistów najbardziej chrześcijańskim królem królestwa Kongo.

Od XIX wieku styl mintadi uległ pewnym przeobrażeniom, ale zachowana została ich funkcja. Ich zadaniem jest pośrednictwo pomiędzy światem przodków i żyjących potomków, zapewnienie ciągłości i trwałości władzy, zaprowadzanie zgody oraz ochrona społeczności. Większość mintadi to substytuty naczelnika żyjącego, lecz chwilowo nieobecnego oraz podobizny zmarłych władców.

Katarzyna Findlik-Gawron