Bez tytułu (Brama Muranowa 1)

Jest to jedno z dwóch ujęć tego samego tematu (zob. obok MPOLIN-M1047), które artysta wykonał w ramach cyklu współczesnych fotografii wybranych budynków z terenu getta – zdjęcie szerokokątnym obiektywem prezentujące widok fragmentu powojennej zabudowy Muranowa na gruzach getta, z monumentalną bramą w centralnej części kadru. Po II wojnie światowej na gruzach dawnego getta warszawskiego wzniesione zostało osiedle Muranów Południowy (część Śródmieścia). Zrealizowaną koncepcję obudowy Muranowa, dawnej dzielnicy żydowskiej, a potem terenu getta – miejsca kaźni jej mieszkańców i terenu niemal zrównanego z ziemią – przygotował Bohdan Lachert z zespołem. Jego pomysł opierał się na zbudowaniu zespołów tarasowo usytuowanych budynków mieszkalnych, obudowanych pierzejami na dawnym obrysie ulic. Wnętrza bloków zabudowy napełniono zielenią, małymi blokami mieszkalnymi i obiektami usługowymi. Uzyskanie tego typu zabudowy możliwe było dzięki wyrównaniu hałd gruzu, ze spadkami w stronę ulic, przy czy cała dzielnica i tak była usytuowana wyżej względem reszty miasta. Zdecydowano więc, aby nie wywozić gruzów z tego miejsca. Początkowo Bohdan Lachert planował budowę osiedla modernistycznego, jednak wprowadzenie w 1949 r. doktryny realizmu socjalistycznego spowodowało przeprojektowanie gmachów zgodnie z założeniami tego stylu. W wyniku tych zmian w projekcie, całe osiedle nabrało bardziej osiowego, barokowego planu. Realizowano je w latach 1949 – 1956 na obszarze od dawnych ulic: Świerczewskiego do Dzielnej i od Nowotki do Wolność oraz wzdłuż ulicy Nowotki. W głąb osiedla prowadzą bramy – najbardziej charakterystyczna jest monumentalna brama o kształcie nawiązującym do koncepcji łuku triumfalnego – miał to być symbol odradzającej się dzielnicy. Żmijewski ujął ten kadr już po kontrowersyjnym remoncie elewacji, w wyniku którego odrestaurowane zostało pół bramy wraz z budynkami po lewej stronie, zaś część prawa została w nieodnawianej od lat formie, pokryta napisami graffiti. Wynikło to z decyzji administracyjnych, jako że brama przynależy do dwóch adresów jednocześnie – połowa to ul. Nowolipie 1, połowa zaś – ul. Andersa 1.

Małgorzata Bogdańska-Krzyżanek