Kamień sati

Kamień w formie prostokątnej płyty zwieńczonej półkolem został opracowany schematycznie. Na wysokim prostokątnym, płaskim cokole (nieregularnie obrobionego kamienia) w prostokątnej, płaskiej ramie dwie postaci dwóch kobiet trzymających się za ręce, przepasane na biodrach długą, sfałdowaną tkaniną (fałdy zaznaczone linearnie), przykrywającą stopy (tkanina tworzy trójkątną spódnicę). Przyozdobione naszyjnikami oraz bransoletami. Wolne ręce wznoszą w geście abhaja – błogosławieństwa. Powyżej w półkolu Słońce i Księżyc, pomiędzy którymi dłoń w geście abhaja oraz pięć cytryn.

Tzw. „kamienie sati” to przedstawienia zmarłego mężczyzny i jego żony lub samej żony lub żon, które zostały sati na stosie pogrzebowym męża. W zwieńczeniu ukazane bywały dłonie w geście błogosławieństwa oraz Słońce, Księżyc. Kobieta mająca stać się sati wrzucała pięć cytryn w ogień stosu kremacyjnego. Odbywało się to szczególnie w przypadkach, kiedy zmarły poniósł bohaterską śmierć. Sati oznacza wierną żonę, która dołącza do męża po jego śmierci. Ale oznacza również sam rytuał spalenia żony na stosie pogrzebowym męża. Kobiety zazwyczaj same decydowały się na ten czyn. Wierzyły w odkupienie nawet najcięższych win i ponowne spotkanie z mężem. Rytuał ten przynosił korzyści także rodzinom obojga małżonków: niezależnie od popełnionych grzechów mają spędzić 35 milionów lat w raju. Kobiety z wszystkich kast mogły zostać sati, niezależnie od wieku. Gdy kobieta była w ciąży, czekano nawet kilka lat, by mogła wychować potomstwo. Sati było publicznym rytuałem. Kamienne stelle nie są jedynymi formami upamiętnienia sati. Ilość postaci na stelli odpowiada ilości żon, które poddały się sati. Słońce i Księżyc symbolizują wieczną cześć i pamięć sati. Cytryna chroni przed złem i oczyszcza.

Płaskorzeźba została kupiona w 1873 r. w Indiach przez Adama Sierakowskiego. W 1966 r. sprzedana Tadeuszowi Wierzejskiemu przez wnuka Adama - Andrzeja Sierakowskiego.

W zbiorach brytyjskich można też spotkać kamienie sati. Między innymi w The British Museum: https://www.britishmuseum.org/collection/object/A_1872-0701-112

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Sati_Stone,_memorials_to_Indian_widows_found_all_over_India,_18th_century_CE,_currently_housed_in_the_British_Museum.jpg

Katarzyna Paczuska