Śpiący Młodzieńcy z Efezu

Legenda o siedmiu śpiących świętych z Efezu zrodziła się jako reakcja na herezję negującą wskrzeszenie ciał w czasie Paruzji czyli ponownego przyjścia Chrystusa. W IV -V w. na wschodzie chrześcijaństwa wątpiono by ciało, z którego po śmierci nic nie zostanie, mogło ponownie ożyć, czy wobec tego wskrzeszone będą tylko nienaruszone szczątki? Przeciwdziałając herezji posłużono się opowiadaniem o siedmiu Młodzieńcach, którzy w III w. ponieśli śmierć za panowania Decjusza Trajana. Młodzi arystokraci pełnili służbę wojskową i byli chrześcijanami. Odmówili oni złożenia ofiary bóstwom pogańskim na żądanie przybyłego do Efezu cesarza, ukryli się w jaskini i trwali na modlitwie. Cesarz kazał zamurować wejście do jaskini skazując ich na pewną śmierć. Zgodnie z legendą Młodzieńcy nie umarli a zasnęli i zostali obudzeni po blisko dwustu latach, gdy przypadkowo odsłonięto wejście do jaskini podczas prac budowlanych. Nie zdając sprawy z upływu czasu posłali jednego spośród siebie po chleb, a gdy ten chciał zapłacić monetami z podobizną Trajana, został podejrzany o ukrywanie skarbu i doprowadzony do zarządcy. Tłumacząc swoją niewinność zaprowadził mieszkańców Efezu do jaskini. Miejscowy biskup zrozumiał, że przebudzeniem Świętych po tak długim czasie Bóg wskazał na tajemnicę Zmartwychwstania Chrystusa by w ten sposób umocnić wiarę w zmartwychwstanie ciała. Opowieść o siedmiu świętych z Efezu dotarła na Ruś w XII w. za pośrednictwem ihumena Daniła, który opisując pielgrzymkę do Ziemi Świętej przytoczył apokryf o śpiących młodzieńcach. W rosyjskiej cerkwi prawosławnej wspominani są oni 17 sierpnia i 4 listopada (4 sierpnia i 22 października zgodnie z kalendarzem juliańskim). W tradycji wschodniego chrześcijaństwa Śpiący Młodzieńcy z Efezu są czczeni jako orędownicy w bezsenności, a ich wizerunki pojawiają się najczęściej w małej i drobnej plastyce, jak prezentowana ikona.

Teresa Bagińska-Żurawska https://orcid.org/0000-0002-9243-3967