Pasja Chociwelska - figura łotra

Grupa Ukrzyżowania z Chociwla należy do najważniejszych zabytków sztuki średniowiecznej na Pomorzu Zachodnim. Jest czołowym dziełem pomorskiego warsztatu mistrza Pasji Chociwelskiej o południowoniemieckiej genezie, twórcy lokalnej szkoły rzeźbiarskiej. Pasję Chociwelską tworzyła grupa pięciu figur o ponadnaturalnych wymiarach. Centralnej postaci Chrystusa Ukrzyżowanego towarzyszyły figury Matki Boskiej Bolesnej i Jana oraz ukrzyżowanych razem z Jezusem dwóch Łotrów. Źródłem przedstawień niezwykle popularnych w sztuce późnego średniowiecza były opisy odnoszące się do kulminacyjnego momentu Męki Chrystusa zawarte zarówno w ewangeliach kanonicznych, jak również apokryficznych. Zgodnie z tradycją zaczerpniętą z apokryficznej ewangelii Nikodema „dobry” łotr, który tuż przed śmiercią okazał skruchę i uzyskał miłosierne odpuszczenie grzechów to Dismas. „Zły” łotr, który dopuścił się okrutnych czynów i do końca złorzeczył Jezusowi i drwił z Niego nazywał się Gestas. W sztuce ukazywany był po prawej stronie krzyża Jezusa. W dziele chociwelskim mocne ciało Gestasa o atletycznej budowie, wyprężone w spazmatycznym ruchu, świadczy o znajomości renesansowego ujęcia aktu. Butna postawa złoczyńcy została wyrażona poprzez dynamiczne ułożeniem nóg – skrzyżowanie poranionych goleni, próbujących jakby wyswobodzić się z krępującej pętli powrozu, a także odchyleniem głowy o kulistym zarysie. Na uwagę zasługuje opracowanie elementów twarzy otoczonej aureolą falistych krótkich włosów, brwi rysowane dekoracyjnymi półkolami, precyzyjnie oddany kształt ucha oraz zaznaczenie uzębienia w szeroko rozchylonych ustach.

Wielofigurowe późnośredniowieczne Grupy Ukrzyżowania oddane w plastycznej formie i naturalnej skali, często w realistycznej scenerii przybliżającej krajobraz Jerozolimy, urzeczywistniały wzgórze Kalwarii, dawały możliwość „zobaczenia” wydarzeń biblijnych, uczestniczenia w nich i przeżywania męczeńskiej śmierci Jezusa na krzyżu.

Kinga Krasnodębska