Fotografia Grossmanów i Ewy Koralowej

Fotografia gabinetowa przedstawiająca mieszkających wówczas w Częstochowie Ewelinę z d. Cohn Grossman (1857–1930) z dziećmi Kazimierzem Alfredem (1882– po 1938) i Stefanią (1879–1971), razem z Ewą z d. Wolffsohn Koralową (ur. w latach 60. XIX w., data śmierci nieznana, nie przed styczniem 1936). Brakuje na zdjęciu trzeciej córki Grossmanów, Heleny (1888–1963, zob. MPOLIN-A25.1.81). Fotografia wykonana została w niemieckim kurorcie Colberg (jak wskazuje karton atelier), czyli Kołobrzegu, w typowej dla epoki konwencji inscenizacyjnej (tu: wyprawa łódką). Jak widać wyraźnie na zdjęciu, Stefania z Grossmanów traktuje tę konwencję żartobliwie.

Z ustaleń genealogicznych wynika, że Ewelina z d. Cohn Grossman była młodszą o około 17 lat siostrą Mirandy Wolffsohn (ur. 1840 lub 1841, zm. 1909), a Ewa Koralowa córką Mirandy Wolffsohn; na temat rodziny Wolffsohnów (Wolfsonów) zob. zwłaszcza notę do zdjęcia MPOLIN-A25.1.1, otwierającego kolekcję zdjęć ze zbiorów Haliny z d. Baruch. Na temat Eweliny z Cohnów Grossman i Stefanii z Grossmanów, później po mężu Maybaum (Marzyńskiej), zob. noty do kolejnych zdjęć.

Kilkunastoletni na tym zdjęciu Kazimierz Grossman (Grosman) studiował później na Uniwersytecie Warszawskim. Aresztowany za udział w rozruchach na uczelni w 1904 r., po zwolnieniu kontynuował przez rok studia na Sorbonie w Paryżu. Wrócił do Częstochowy; był członkiem Polskiej Partii Socjalistycznej; wspierał częstochowskie instytucje żydowskie takie jak Szpital Towarzystwa Dobroczynności dla Żydów, Szkołę Rzemiosł dla Żydów i szkołę początkową Talmud Tora (odsyłacze do tekstów na ich temat - do haseł z ,,Encyklopedii Częstochowy'', dostęp 13.07.2021). W 1906 r. brał udział w wyprawie na Spitsbergen. Od 1914 r. mieszkał w Warszawie. Był członkiem Komitetu Obywatelskiego miasta stołecznego Warszawy (por. notę o Tadeuszu Baruchu i Komitetu Obywatelskim w Łodzi, MPOLIN-A25.1.29). W 1937 zmienił wyznanie na ewangelicko-augsburskie. Dwukrotnie żonaty: w 1911 r. poślubił Irenę Zofię z Krausharów, dwadzieścia lat później Wacławę z Ansilewskich. (Powyższe informacje o Grossmanach na podstawie haseł biograficznych, zwłaszcza biogramu Kazimierza Grossmana, autorstwa Juliusza Sętowskiego, w: ,,Żydzi częstochowscy. Słownik biograficzny’’, red. J. Sętowski, Częstochowa 2020, zob. publikację internetową w ,,Encyklopedii Częstochowy", dostęp 12.07.2021).

Rogi zdjęcia nieco zaokrąglone (lub wytarte), pośrodku górnej krawędzi ślad po pinezce, na której zdjęcie było najpewniej przez kogoś zawieszone.

Kołobrzeg na przełomie XIX i XX w., także w późniejszym okresie, był bardzo modnym kurortem, uzdrowiskiem wśród Polaków zarówno z zaboru niemieckiego, jak i rosyjskiego (zob. na ten temat m.in. wypowiedź Andrzeja Wróblewskiego, „Być Żydem… Rozmowa z Dagiem Halvorsenem o Żydach i antysemityzmie Polaków”, Warszawa 1992, s. 42). O atelier Carla Spitza niewiele wiadomo; jego zdjęcia pojawiają się na różnych aukcjach internetowych; napis na kartonie niniejszej fotografii: ,,Hübner’s Nachflg.'' świadczy, że przejął atelier Hübnera, natomiast z winiet z innych zachowanych (i dostępnych w internecie) winiet domyślamy się, że kołobrzeskie atelier Spitza nabyte zostało w późniejszym czasie przez Siegmunda Trappa.

Przemysław Kaniecki