Kobieta III

W serii grafik zrealizowanych w latach 1975–1979 Izabella Gustowska (ur. 1948) przedstawiła obnażoną, tęgą kobietę w naciągniętej na głowę kominiarce. W latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku, gdy w polskiej sztuce i kulturze wizualnej dominowały przeestetyzowane, podszyte erotyzmem wizerunki kobiecych ciał, taki brutalny i obrazoburczy sposób sportretowania kobiety był rzadkością. Zmiana urealniająca przedstawienia kobiet, polegająca między innymi na pokazaniu niedoskonałości ich ciał i fizjologicznych procesów jakim podlegają, jak choćby efektów starzenia się, pojawiła się wraz z narastającą w tym czasie tzw. drugą falą feminizmu. Kobiety-artystki inspirowały w ten sposób do nowego spojrzenia na kobietę, krytykując przemocowy charakter kultury, narzucającej na nią opresyjne kanony wyglądu i zachowania. Artystyczny zamysł Gustowskiej – sportretowanie nieomal nagiej kobiety w kominiarce, prowokuje do postrzegania „Kobiet” nie tylko w kontekście sztuki feministycznej, ale także w odniesieniu do specyfiki lat siedemdziesiątych XX wieku, gdy przez Europę Zachodnią przetoczyła się fala krwawych terrorystycznych zamachów. Były one organizowane zarówno przez ruchy proarabskie, jak i ugrupowania europejskie – separatystyczne formacje takie jak baskijska ETA i irlandzka IRA oraz grupy lewackie – włoskie Czerwone Brygady, niemiecką Frakcję Czerwonej Armii zwaną także grupą Baader-Meinhof i wiele innych. W tej perspektywie „Kobiety” Gustowskiej, które powstały w apogeum europejskiego terroryzmu mogą być postrzegane jako jedne z pierwszych jego wizualnych reprezentacji i profetyczna wizja przyszłości, w której akty terrorystyczne weszły do stałego repertuaru społecznej przemocy.

Magdalena Lewoc