Kury i koguty

Marek Sobczyk (1955– ) w latach 80. XX w. był członkiem Gruppy – formacji artystycznej absolwentów warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych tworzących w nurcie nowej ekspresji. Od ustania jej aktywności pracuje indywidualnie łącząc praktykę twórczą z refleksją teoretyczną i działalnością pedagogiczną. Charakterystyczne dla stylu obrazowania artysty w latach 80. są dynamiczne, rozbudowane kompozycje figuralne, często nawiązujące do tematyki religijnej.

Obraz Kury i koguty powstał na przełomie 1989 i 1990 r., po zakończeniu przez artystę kilkuletnich prac nad polichromią neounickiej cerkwi pod wezwaniem św. Nikity w Kostomłotach nad Bugiem, prowadzonych wraz z Ryszardem Woźniakiem (1956– ). To zlecenie wpłynęło na rozwój malarstwa Sobczyka w latach późniejszych, zarówno w zakresie technologii (tempera jajowa stała się odtąd jedną z jego ulubionych technik), jak i odnajdywania reguł i poziomu języka wizualnego. Było też istotną lekcją abstrakcji.

W swojej monumentalnej kompozycji, zbudowanej w oparciu o rytmiczne układy i energetyczne zestawienia kolorystyczne, Sobczyk w zaskakujący i nieortodoksyjny sposób wykorzystuje motywy i wątki religijne. Tytułowe kury i koguty gromadzą się wokół prestołu, prawosławnego ołtarza, z charakterystyczną dla tego obrządku formą świętego krzyża. Tło obrazu gęsto wypełniają zwielokrotnione jaja. Pozy antropomorfizowanych par kur i kogutów przywołują skojarzenia ze zbiorowym aktem kopulacji.

W kulturach i religiach całego świata jajo jest symbolem życia, płodności i sił przyrody, występując w większości mitów kosmogonicznych. W teologii i obrzędowości chrześcijańskiej stało się natomiast symbolem odrodzenia i zmartwychwstania oraz kluczowym motywem wielkanocnych obyczajów. W Kurach i kogutach, poprzez odwołanie do sfery seksualności i symboliki jaja Sobczyk zderza ze sobą uniwersalne tropy z eschatologią chrześcijańską i jak w wielu innych swoich pracach w burzycielski, anarchizujący sposób wkracza na teren chrześcijańskiego sacrum ukazując je w szerokim kontekście kulturowym.

Magdalena Lewoc