Kolia paciorków

Kolia paciorków odkryta w m. Żółcino, w powiecie kamieńskim, pochodzi ze zbiorów dawnego Gesellschaft für Pommersche Geschichte und Altertumskunde.

Kolia składa się z 32 paciorków szklanych i dwóch paciorków z karneolu, czyli czerwonej odmiany chalcedonu, różniących się kształtem, wielkością i kolorystyką. Paciorki szklane są beczułkowate, cylindryczne i płasko-kuliste, niebieskie, grafitowe, bezbarwne i zielonkawe. Sposobem wykonania wyróżniają się trzy z nich: jeden z wtopioną w masę szklaną nitką tworzącą falisty wzór i dwa dwusegmentowe. Powierzchnie niektórych paciorków cylindrycznych zdobią kanelury i ornament zwielokrotnionej linii falistej. Zgeometryzowany, tzw. kubooktaedryczny kształt, cechuje okaz z karneolu.

Istnieją podzielone opinie na temat pochodzenia karneolu i dystrybucji paciorków z tego surowca w Polsce. Złoża chalcedonu znajdują się bowiem na Bliskim Wschodzie, a także w Górach Kaczawskich, w Sudetach Zachodnich. Najczęściej jednak przyjmowana jest teza o bliskowschodnim pochodzeniu paciorków z karneolu, które we wczesnym średniowieczu przenikały na obszary nadbałtyckie w drodze dalekosiężnej wymiany towarów.

Najstarsze pracownie związane z obróbką stłuczki szklanej w Polsce znane są z badań wykopaliskowych w Wolinie i Szczecinie, z ośrodków aktywnie uczestniczących w wymianie dalekosiężnej. O miejscowej produkcji świadczą między innymi pozostałości żużli, sople zakrzepłej masy szklanej, a także narzędzia, w tym gliniane tygle i szczypce odlewnicze. Najpopularniejsze były paciorki ze szkła ołowiowego, wytwarzanego z tlenku ołowiu i piasku oraz szkła potasowego – z dodatkiem popiołu ze spalonych roślin.

Ewa Górkiewicz-Bucka