Szkatułka

lata 30. XVIII w.

wymiary cm: 10,0 × 23,5 × 15,3

znak złotnika: Röhner, oraz znak miejski Berlina z lat 30. XVIII w.

Szkatuła należy do dziesięcioelementowego kompletu toaletowego zawierającego ponadto parę lichtarzy jednoświecowych, dwie pary różnej wielkości szkatułek, dwie tabakierki w kształcie muszli, oprawę do szczotki (do Wil.519). Srebra z serwisu są dziełem berlińskiego złotnika działającego w 1. poł. XVIII w., podpisującego się jako Röhner. O unikatowej wartości artystycznej tego serwisu stanowi dekoracja powierzchni całkowicie pokrytych emalią i ozdobionych nakładkami wykonanymi z czystego złota, zw. emalią saksońską. Zamawiającym i dystrybutorem tego typu luksusowych wyrobów był Pierre Fromery, płatnerz i handlarz wyrobami galanteryjnymi, który w 1685 r. przybył do Berlina z Paryża. Serwis należy do grupy wyjątkowych dzieł, zdobiących najbogatsze skarbce władców w Monachium, Wiedniu, Danii oraz muzealne zbiory w Hamburgu czy Bostonie.

Centralną część dekoracji pokrywki stanowi rezerwa wypełniona pejzażem z kilkoma złotymi nakładkami. Imaginowany krajobraz z pojedynczymi drzewami i krzewami ograniczony jest w drugim planie, po prawej, sylwetką zamczyska z owalną wieżą i murowanym, zwieńczonym arkadowo mostem nad błękitną rzeką. W centrum widoczna dwuelementowa budowla z dwuspadowym dachem i górującą nad nim wieżą. Obok niej, po lewej, ukazano niższe zabudowanie o schodkowym profilu fasady. Symetrycznie skomponowane złote nakładki przedstawiają Neptuna, Herkulesa oraz Minerwę i Marsa. W drugim planie nakładka z wyobrażeniem rydwanu w chmurach, a po prawej stronie – postać kroczącego Merkurego (?). Po dwóch stronach Herkulesa mniejsze nakładki z postaciami uskrzydlonej famy oraz bogini z lwem u boku.

Szkatuła wraz z całym kompletem (zwanym w XIX w. Gotowalnią) była pokazywana warszawskiej publiczności podczas Wystawy starożytności i przedmiotów sztuki w 1856 r. w pałacu hr. Augustostwa Potockich przy Krakowskim Przedmieściu 32 (dziś: Muzeum Uniwersytetu Warszawskiego). Serwis opisano w katalogu tej wystawy pod pozycją 513.

Joanna Paprocka-Gajek