Cierniem koronowanie - Naigrywanie

Przedstawienia związane z Koronacją Jezusa mają swoje źródła w opisach ewangelistów: Mateusza (27, 27–30), Marka (15, 16–19) i Jana (19, 2–3). Najstarsze, znane obrazy o tej tematyce pochodzą z IV wieku i symbolicznie odnoszą się do opisów narracyjnych, odzwierciedlając koncepcje wczesnochrześcijańskiej teologii. W obrazach podkreśla się ideę zwycięstwa. Chrystus ukazywany jest jak imperator, któremu legionista rzymski nakłada na głowę wieniec z liści laurowych. Nie ma w tych przedstawieniach szyderstw i poniżania Jezusa. Wraz z rozwojem mistyki średniowiecznej ikonografia skupiała się coraz bardziej na uwypukleniu dramatu cierpienia. Wieniec laurowy został zastąpiony koroną plecioną z gałęzi cierni. W późnośredniowiecznych przedstawieniach pojawiły się dodatkowe motywy związane z poniżaniem Jezusa inspirowane popularnymi wówczas tekstami literackimi o tematyce pasyjnej.

Płaskorzeźba Cierniem Koronowanie i Naigrywanie stanowi czwartą scenę cyklu pasyjnego późnośredniowiecznego ołtarza z Wkryujścia. Dynamikę przedstawienia i jego wymowę budują gesty przedstawionych postaci, które w kulturze i sztuce średniowiecza nazywanej nawet „epoką gestu”, są istotnymi elementami ekspresji. Trzech żołnierzy brutalnie pastwi się nad Jezusem grubymi kijami, wciskając Mu na głowę koronę cierniową. Postawa czwartego z nich, oddającego pokłon przed Jezusem, odnosi się do tematyki Naigrywania. Mężczyzna klęka przed „królem żydowskim” i wystawia język, a prawą ręką ostentacyjnie pokazuje mu charakterystyczny gest figi. Są to znaki wyjątkowej zniewagi o charakterze obscenicznym, które w sztuce późnego średniowiecza przypisane zostały oprawcom Jezusa. Wyprostowana postawa Jezusa wpatrzonego w dal pokazuje Jego królewską godność, zachowaną mimo doznawanych okrucieństw.

Kinga Krasnodębska