Zygmunt I Stary

Okoliczności powstania tego medalu – prezentowanego w postaci XIX-wiecznego odlewu – wiążą się z wizytą Zygmunta I Starego w Gdańsku. Wówczas to doszło do spotkania króla z Hansem Schenckiem, niemieckim rzeźbiarzem i medalierem, które zostało zaaranżowane przez kanclerza wielkiego koronnego Krzysztofa Szydłowieckiego. Kanclerz poznał Schencka za pośrednictwem swojego przyjaciela księcia Albrechta Hohenzollerna. W ten sposób niemiecki artysta, związany przez większość życia z berlińską siedzibą elektora brandenburskiego, zapisał się w historii polskiego medalierstwa. W 1526 roku wykonał medal przedstawiający kanclerza Krzysztofa Szydłowieckiego. Następnie tworzył na zlecenie króla Zygmunta Starego, który był pierwszym polskim władcą żywo zainteresowanym sztuką medalierską. W niedalekiej przyszłości zaowocowało to wieloma pracami przedstawiającymi zarówno króla, jak i jego najbliższą rodzinę. Możliwe, że Hans Schenck przez krótki czas (lata 1526–1527) mieszkał w Polsce.

Oryginał prezentowanego medalu powstał w 1527 roku. Wynika to wprost z napisu umieszczonego na otoku. Jego treść przedstawia Zygmunta Starego jako władcę wielkiego, niezłomnego, mężnego, pobożnego i potężnego. Wszelkie wyobrażenia zawarto na jednej stronie medalu. Sposób przedstawienia króla jest zgodny z ówczesną konwencją, poziom artystyczny zaś na tyle wysoki, że przez długi czas medal uznawano za dzieło dużo bardziej znanego i cenionego Hansa Schwarza, który był jednym z najwybitniejszych medalierów niemieckiego renesansu. Medal wykazuje duże podobieństwo do wspomnianej pracy Hansa Schencka, przedstawiającej kanclerza Krzysztofa Szydłowieckiego. W obu przypadkach postacie zostały ujęte z profilu, z diademem na głowie. Napis dookolny na medalach został ujęty w dwóch wersach, a od pola centralnego oddziela go perełkowy otok.

Swoista moda na pamiątki z przeszłości, która pojawiła się na ziemiach dawnej Polski w XIX wieku, wynikająca z nostalgii za utraconą ojczyzną, doprowadziła do tego, że zaczęto na dość dużą skalę kopiować dawne medale. Prezentowany obiekt należy do tej kategorii pamiątek. Niestety, poza ogólną konstatacją, że powstał około połowy XIX stulecia, nie wiadomo, kto i gdzie wykonał prezentowaną kopię.

Leszek Poniewozik