![mns/a/770 Oprawka do narzędzia krzemiennego - ujęcie z tyłu; Oprawka narzędzia krzemiennego wykonana z lewej tyki jelenia szlachetnego. Przedmiot ma zachowany nadoczniak, służący jako rękojeść i odciętą tykę, w której wydrążono tuleję. Tuleja i rękojeść są niemal równoległe. Na końcu i w środku tulei do osadzania krzemiennego elementu widoczne są wymiażdżenia i wyłamania powstałe na skutek kontaktu z twardym materiałem (np. z drewnem). Na rękojeści i na powierzchni między rękojeścią a tuleją widoczne są zagładzenia powierzchni. Na róży widoczne są wytarcia, zagładzenia i wyłamania. Powierzchnia zabytku pokryta jest pęknięciami i drobnymi wyłuskaniami. Wraz z jasną barwą są efektem wyschnięcia zabytku i braku konserwacji.](/brepo/panel_repo/2022/04/08/p5fjft/contain-360-1000-max-mns-a-770-dscf1556-ppp.jpg)
Oprawa
9600 p.n.e. — 5400 p.n.e.
Muzeum Narodowe w Szczecinie
Jest częścią kolekcji: Epoka kamienia na Pomorzu
Motyka z poroża jelenia szlachetnego została odkryta w 1938 roku na Wyspie Grodzkiej w Szczecinie w nieznanych okolicznościach. Surowiec do jej produkcji, lewą tykę średniej wielkości samca, pozyskano z osobnika upolowanego późnym latem lub jesienią, o czym świadczy pozostałość możdżenia – wypustki kostnej na czaszce, z której wyrasta poroże. W pierwszej kolejności poroże wraz z możdżeniem odcięto od czaszki zwierzęcia, następnie odpiłowano dwa parostki – oczniak i nadoczniak, wyrastające z przodu. Na końcu uformowano poprzeczne ostrze oraz przewiercono otwór na trzonek, przy czym kolejność tych działań nie jest jasna. Częścią procesu produkcji narzędzia było usunięcie uperlenia róży oraz odrąbanie i ścięcie pozostałości parostków. Użyto do tego prawdopodobnie krzemiennego ciosaka. Jest to o tyle interesujące, że po pierwsze, wymagało długotrwałego zmiękczania poroża przed wykonaniem motyki, a po drugie, zastosowana technika jest raczej rzadko spotykana w przypadku zabytków mezolitycznych. Dużo częściej zamiast rąbania stosowano ścieranie, skrobanie i struganie, a w większości przypadków w ogóle nie usuwano uperlenia z przedmiotów wykonanych z poroża. Motyka ma na ostrzu i obuchu wyraźne ślady bardzo intensywnego i długotrwałego użytkowania. Porzucono ją dopiero, gdy pękła podczas prac ziemnych. Poroże jeleni i innych zwierząt było surowcem powszechnie stosowanym przez społeczności zbieracko-łowieckie w epoce kamienia. Po długotrwałym moczeniu powodującym zmiękczenie łatwo poddawało się obróbce narzędziami krzemiennymi. Po wysuszeniu ponownie stawało się twarde.
Michał Adamczyk
Autor / wytwórca
Wymiary
cały obiekt: wysokość: 21 cm, szerokość: 5.6 cm
Rodzaj obiektu
motyka
Technika
wiercenie, łamanie, cięcie, rąbanie, zmiękczanie
Tworzywo / materiał
poroże jelenie
Pochodzenie / sposób pozyskania
pozyskanie własne
Czas powstania / datowanie
Miejsce powstania / znalezienia
Właściciel
Muzeum Narodowe w Szczecinie
Numer identyfikacyjny
Lokalizacja / status
9600 p.n.e. — 5400 p.n.e.
Muzeum Narodowe w Szczecinie
7000 p.n.e. — 5400 p.n.e.
Muzeum Narodowe w Szczecinie
9600 p.n.e. — 5400 p.n.e.
Muzeum Narodowe w Szczecinie
odkryj ten TEMAT
Muzeum Okręgowe w Toruniu
odkryj tę ŚCIEŻKĘ
Ścieżka edukacyjna