Płoszcze krzemienne

W 1876 roku ziemianin Schemel z Duchowa (niem. Duchow, obecnie część miasta Police) podarował szczecińskiemu Towarzystwu Historii i Starożytności Pomorza (Gesellschaft für Pommersche Geschichte und Altertumskunde) znaleziska archeologiczne, które zostały odkryte na piaszczystym wzgórzu w okolicy jego majątku. Wśród przekazanych przedmiotów znajdował się puchar zdobiony odciskami sznura i ułamki kolejnego naczynia glinianego, a także siekierka z diorytu oraz dwie siekierki, fragment noża i płoszcze z krzemienia.

W terminologii archeologicznej nazwę płoszcze stosuje się niekiedy na określenie wyrobów krzemiennych przypominających grot lub ostrze niektórych typów broni drzewcowej, miotanej lub kolnej. Prezentowany zabytek funkcjonował w starszej literaturze jako fragment sztyletu lub grotu oszczepu. W nowszych opracowaniach identyfikuje się go z częścią tzw. berła sztyletowego, którego ostrze było osadzone poprzecznie w trzonku wykonanym z surowca organicznego. Berła z ostrzem krzemiennym interpretuje się jako naśladownictwa form miedzianych i uważa się za insygnia władzy, przedmioty prestiżowe lub akcesoria ceremonialne, podobnie jak rozpowszechnione we wczesnej epoce brązu berła wykonane z brązu.

Ceramika i wyroby z surowców skalnych odkryte w Duchowie prawdopodobnie tworzyły zespół i wchodziły w skład wyposażenia zniszczonego grobu jamowego bez konstrukcji kamiennej. Takie przypuszczenie pojawiło się już w pierwszej opublikowanej wzmiance o znalezisku, choć wątpliwości budziła obecność w miejscu odkrycia węgli drzewnych i kości przeżuwaczy, które mogą świadczyć o istnieniu tutaj osady. Nie ustalono jednak, czy kości zwierzęce mają jakikolwiek związek ze znaleziskiem naczyń i wytworów kamiennych, czy też pochodzą z innego okresu.

Inwentarz domniemanego grobu można łączyć z późnoneolitycznym kręgiem kultur z ceramiką zdobioną odciskami sznura, a pod względem chronologii odnosić do okresu pomiędzy schyłkiem 1. a początkami 2. połowy III tysiąclecia BC.

Krzysztof Kowalski