Amfora zdobiona

Zrekonstruowane naczynie gliniane – duża amfora dwuucha z cylindryczną szyjką, zdobiona układami stempelków i odcisków sznura, pochodzi z grobu odkrytego w Kartlewie (niem. Kartlow). Do zbiorów Pomorskiego Muzeum Krajowego (Pommersches Landesmuseum) w Szczecinie trafiła w maju 1936 roku.

Na temat okoliczności odkrycia tego naczynia niewiele wiadomo. Zawiadomienie o wydobyciu z grobowca w Kartlewie czterech amfor kulistych i siekiery krzemiennej z wyżłobionym ostrzem (ciosła) przekazał pracownik oświaty ze Świdwina, dr Heinrich Wandelt, który w 1933 roku został mianowany opiekunem zabytków archeologicznych w świdwińskiej części ówczesnego powiatu białogardzkiego, czyli na terytorium zlikwidowanego w 1932 roku Kreis Schivelbein i włączonego do Kreis Belgard. Zastąpił odchodzącego ze Świdwina dyrektora szkoły, uznanego regionalistę Ludwiga Kortlepela. Oryginalny meldunek H. Wandelta nie zachował się, a notka, która znajduje się w zbiorach Muzeum Narodowego w Szczecinie, zawiera jedynie wzmiankę, o grobowcu nazwanym „łoże olbrzymów” (niem. Hünenbett), z komorą wybudowaną z płyt skalnych. Określenia typu „łoże olbrzymów” czy „grobowiec olbrzymów”, przejęte z kultury ludowej, stosowano do niektórych pradziejowych konstrukcji wielkokamiennych. Autor notki wskazał, że może chodzić o tzw. grobowiec typu kujawskiego, czyli monumentalną konstrukcję usypaną w kształcie silnie wydłużonego trójkąta i zaopatrzoną w obstawę z eratyków.

Takie grobowce megalityczne były konstruowane w IV tysiącleciu BC przez neolityczne społeczności kultury pucharów lejkowatych. Ideę wykorzystywania istniejących megalitów lub budowy mniejszej, zdegenerowanej formy kamiennej – grobów skrzynkowych wkopanych w ziemię, kultywowały społeczności kultury amfor kulistych od schyłku IV i do 1. połowy III tysiąclecia BC. Amfora z Kartlewa jest naczyniem charakterystycznym właśnie dla tej kultury archeologicznej.

Krzysztof Kowalski