![N/Bn/139/ML N/Bn/139/ML - Aw. W falistej ramce ornamentyka kwietna w stylu wiedeńskiej secesji. Z lewej stylizowana tarcza z godłem państwowym; z prawej w stylizowanej tarczy wizerunek królowej Jadwigi, według Jana Matejki. W polu centralnym dużym liternictwem: JEDNA / MARKA POLSKA; niżej drobnym drukiem: PAŃSTWO POSLKIE BIERZE NA SIEBIE ODPOWIEDZIAL- / NOŚĆ ZA WYMIANĘ NINIEJSZEGO BILETU NA PRZYSZŁĄ / WALUTĘ POLSKĄ WEDLUG STOSUNKU, KTÓRY DLA / MAREK POLSKICH UCHWALI SEJM USTAWODAWCZY / WARSZAWA, DNIA 23. SIERPNIA 1919 ROKU / DYREKCJA POLSKIEJ KRAJOWEJ KASY POŻYCZKOWEJ
W tle oznaczenie nominału, stylizowaną cyfrą arabską.
Podpisy: Józef Zarzycki (Dyrekcja PKKP); Marian Karpus (Skarbnik Główny)
U góry, przy ramce dużym liternictwem: POLSKA . KRAJOWA; u dołu KASA . POŻYCZKOWA
W rogach tonda z oznaczeniem nominału cyfrą arabską.
Rw. W falistej ramce ornamentyka kwietna. W polu centralnym w stylizowanej tarczy godło państwowe; wyżej w stylizowanej ramce tekst z sankcją karną za fałszowanie biletów PKKP. Po bokach, w tondach oznaczenie nominału cyfrą arabską; niżej numer i seria: I Serja CT – Nr 893105](/brepo/panel_repo/2022/04/16/mtafif/contain-360-1000-max-n-bn-139-ml-001.jpg)
1 marka polska
1919
Muzeum Narodowe w Lublinie
Jest częścią kolekcji: Pieniądz papierowy okresu II Rzeczpospolitej
5 milionów marek polskich (mkp) był jednym z najwyższych nominałów okresu hiperinflacji w Polsce w dwudziestoleciu międzywojennym. Postępująca od jesieni 1923 roku deprecjacja mkp doprowadziła w ciągu kilku miesięcy do upadku tej waluty, znaczonej wzrostem ceny dolara o blisko 22 000 procent. Były to ostatnie miesiące marki polskiej i emitującej ją Polskiej Krajowej Kasy Pożyczkowej (PKKP) – okupacyjnej instytucji spolonizowanej w 1918 roku, której miejsce po ustabilizowaniu się sytuacji gospodarczej miał zająć Bank Polski ze złotym jako walutą narodową.
Wraz z załamaniem mkp upadła koniunktura ekonomiczna, inflacja doprowadziła do dotkliwego spadku realnych wynagrodzeń. Już trzecim kwartale 1923 roku strajkowało ponad 250 tysięcy pracowników, a na początku listopada wybuchł strajk generalny, który dramatyczny przebieg miał w Małopolsce. W Krakowie starcia protestujących z wojskiem zostały okupione ofiarami śmiertelnymi. Podsycane przez lewicową, komunistyczną opozycję nastroje społeczne były obliczone na rozchwianie państwa i wywołanie rewolucji, służącej przejęciu władzy. Wrzało także w sąsiednich krajach. Owej gorącej jesieni miała miejsce komunistyczna rewolta w Bułgarii oraz w Hamburgu, a także pucz monachijski Adolfa Hitlera (8 listopada).
Odkładana na czas osiągnięcia równowagi budżetowej reforma walutowa w Polsce musiała być zatem realizowana w warunkach głębokiego kryzysu ekonomicznego i społecznego. Jej autorem był wybitny ekonomista Władysław Grabski (1874–1938), dwukrotny premier (czerwiec–lipiec 1920 roku, grudzień 1923 roku–listopad 1925 roku) i wielokrotny minister skarbu. Korzystając zarówno z uchwalonego już prawa, jak i uprawnień wydawania dekretów z mocą ustawy, wprowadzono podatek majątkowy, zrewaloryzowano podatki, zredukowano wydatki publiczne i zarzucono dofinansowanie kolei. Zrezygnowano także z kredytowania wydatków państwowych z emisji mkp PKKP. Dopiero po podjęciu tych kroków interwencja giełdowa zatrzymała w lutym spadek waluty. Wprowadzony do obiegu 10 stycznia 1924 roku banknot 5 milionów mkp zdążył jednak w ciągu stycznia stracić jeszcze około pięćdziesięciu procent wartości.
Nominał ten pozwalał wówczas na opłacanie niemal kwartalnej prenumeraty „Kuriera Warszawskiego” z osobistym odbiorem w stolicy. Na jego łamach za 100 milionów mkp oferowano palto „futrem do wierzchu”, a za 200 milionów „mało używane” futro męskie.
Tomasz Markiewicz
Autor / wytwórca
Rodzaj obiektu
pieniądz papierowy
Technika
druk
Tworzywo / materiał
papier
Czas powstania / datowanie
Miejsce powstania / znalezienia
Numer identyfikacyjny
Lokalizacja / status
1919
Muzeum Narodowe w Lublinie
1923
Muzeum Narodowe w Lublinie
1922
Muzeum Narodowe w Lublinie
odkryj ten TEMAT
Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie
odkryj tę ŚCIEŻKĘ
Ścieżka edukacyjna