Maria ze sceny Zwiastowania

Prezentowany obraz wraz z dziełem zainwentaryzowanym pod numerem MNS/Szt/1046 składają się na scenę Zwiastowania Pańskiego. Malowane na desce, oprawione w identyczne czarne ramy przedstawiają: Matkę Boską i Archanioła Gabriela. Prawdopodobnie wmontowane były w skrzydłach niewielkiego ołtarza.

Marię przedstawiono na lewej tablicy w czerwonej sukni i niebiesko-zielonym płaszczu, z narzuconą na głowę białą chustą, którą okala świetlista aureola. Postać Matki Bożej klęczy na klęczniku z pulpitem, na którym leży otwarta księga. Scena rozgrywa się w ciemnym pomieszczeniu, w głębi którego widać dwie kolumny, między którymi zwiesza się podpięta kotara. Maria odchyla się lekko w tył, kierując pochyloną głowę w lewo, a zatem w stronę wyobrażonego na drugim obrazie Archanioła Gabriela, który zwiastuje jej nowinę o narodzinach Syna Bożego. Ze spuszczonymi oczami, ręką przyłożoną do piersi i drugą uniesioną nad otwartą księgą zdaje się w pokorze przyjmować słowa posłannika. U jej stóp leży koszyk z przyborami do szycia – białą tkaniną i nożycami, co jest nawiązaniem do chrześcijańskich apokryfów, według których Archanioł nawiedził ją, gdy szyła zasłonę do świątyni. Natomiast motyw otwartej księgi symbolizującej mądrość i gotowość Marii na przyjęcie Syna Bożego, miał swoje źródło w Medytacji Pseudo-Bonawentury, ważnego dla późnego średniowiecza tekstu mistycznego, powstałego w kręgu nauki franciszkanów i przypisanego w późniejszym czasie św. Bonawenturze. Tamże, w rozdziale o wcieleniu Chrystusa znajdują się cytaty z Księgi Izajasza dotyczące zesłania Baranka i zstąpienia Boga, co przyczyniło się do rozpowszechnienia przedstawień Marii, która w trakcie Zwiastowania czyta Księgę Izajasza. Ponadto, oszczędna kompozycja obrazu, z mocnym akcentem kolumn w tle, znajduje wiele analogii w malarstwie włoskim i italianizującym 2. połowy XVI wieku, przywołując na myśl chociażby obrazy Tycjana.

Justyna Bądkowska